Een fors deel van de ondernemers die gebruik maakten van de tweede NOW-regeling voor loondoorbetaling tijdens de coronacrisis moet geld terugbetalen. Het gaat in totaal om zo’n 1,4 miljard euro. Dat blijkt uit nieuwe cijfers die het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) heeft gepubliceerd.
Wat was het ook alweer, de NOW-regeling?
Meteen aan het begin van de coronacrisis sloot het kabinet grote delen van de economie. Zo moest de horeca de deuren sluiten, scholen en theaters gingen dicht, net als musea, winkels, kapsalons en sauna’s. Ook kwam er een vliegverbod. Ondernemers konden gebruikmaken van de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid, de NOW-regeling. Met de regeling konden werkgevers hun personeel doorbetalen. De regeling liep twee jaar, in acht aanvraagrondes. De eerste ronde ging over maart, april en mei 2020. De laatste ging over de eerste drie maanden van 2022.
Hoeveel is uitbetaald?
De cijfers die UWV nu publiceert gaan over de tweede aanvraagronde, de zomer van 2020. In totaal werd 4,3 miljard euro uitgekeerd, gemiddeld was dat 67.000 euro per bedrijf. Het hoogste bedrag van bijna 350 miljoen euro werd in die periode ontvangen door KLM. Daarmee ontving de luchtvaartmaatschappij evenveel loonsteun als de volgende zestig bedrijven op de lijst. Andere grote ontvangers waren Schiphol, Transavia en Daf Trucks, gezamenlijk ontvingen zij bijna 100 miljoen euro.
71 procent van de ontvangende bedrijven moet nu geheel of gedeeltelijk steun terugbetalen. Dat komt mede doordat de coronamaatregelen in de zomer van 2020 werden versoepeld. Het UWV keerde daardoor 1,4 miljard euro te veel uit. Gemiddeld moeten bedrijven 36.000 euro terugbetalen. Tata Steel moet het meeste terugbetalen, bijna 38 miljoen euro. Q-buzz, Timing Uitzendbureau en EV Tilburg – een payrolling bedrijf – moeten gezamenlijk 30 miljoen euro terugbetalen.
Er zijn ook bedrijven die nog extra geld krijgen, in totaal iets meer dan 300 miljoen euro. Dit komt niet altijd doordat deze bedrijven een te conservatieve schatting hebben gemaakt van het omzetverlies of de loonkosten. Het voorschot dat ze in 2020 kregen was namelijk 80 procent van het definitieve bedrag waar ze recht op hadden. Wie precies goed had gerekend, krijgt sowieso nog een vijfde van het NOW-geld.
Uit een recente Kamerbrief blijkt verder dat het UWV over de gehele looptijd van de NOW-regeling, ruim 23 miljard euro aan ‘voorschotten’ uitkeerde aan werkgevers. Over de eerste periode van 2020 vorderde UWV ruim 2 miljard euro aan loonsteun terug. En betaalde het instituut nog eens ruim 450 miljoen euro extra aan bedrijven, zoals KLM, Schiphol en Holland Casino omdat ze recht hadden op meer steun.
Kunnen de bedrijven het wel terugbetalen?
Van de bedrijven die geld terug moeten betalen heeft 70 procent dat al gedaan. Een van die bedrijven is Tata Steel. Het bedrijf heeft het volledige bedrag afgelopen mei al teruggestort, zegt een woordvoerder.
Het UWV biedt bedrijven die het geld niet in één keer over kunnen maken een betalingsregeling aan. Ze krijgen dan maximaal vijf jaar de tijd om het teveel ontvangen bedrag terug te storen. Bedrijven kunnen ook uitstel van betaling aanvragen. Ongeveer 1 procent deed dat.
Was de regeling nodig of niet?
Macro-econoom Marcel Klok van ING Research moet even nadenken voor hij die vraag met een volzin beantwoordt: “Als je als overheid nastreeft om grote schokken te voorkomen in tijden van grote economische onzekerheid, dan is dit één van de manieren die effectief zijn.” Mede door de NOW-regeling is de economie weer snel opgekrabbeld. Werkgevers konden hun personeel doorbetalen, de werkloosheid bleef laag en het besteedbaar inkomen van huishoudens bleef op peil.
Voor de continuïteit was het een groot pluspunt dat bedrijven medewerkers met bedrijfsspecifieke kennis in dienst konden houden. “Je wilt die mensen niet ontslaan terwijl je ze korte tijd later weer nodig hebt. De kans bestaat dat zij dan ander werk hebben.”
Dit soort regelingen moeten altijd tijdelijk zijn, zegt Klok. “Je houdt mogelijk ook bedrijven in de lucht die niet levensvatbaar zijn.” Dat dit ook gebeurt is, blijkt wel uit het feit dat het aantal faillissementen lange tijd erg laag lag. “Pas nu begint dat een beetje te klimmen.”
Hoe zit het met de andere regelingen waar werkgever gebruik van konden maken?
De Rijksoverheid introduceerde een heel woud aan steunregelingen om de klappen van de coronacrisis op te vangen. Denk aan afkortingen als Tozo, Tonk, Togs en Toa. Behalve de NOW waren de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) en uitstel van belastingbetaling de belangrijkste.
Klok wijst op de fiscale regeling. “Dankzij de uitstel van belastingbetaling bijvoorbeeld konden bedrijven geld in kas houden voor investeringen. Maar anders dan de NOW-regeling, was dat geen gift maar een lening.” Eind september stond nog een belastingschuld van 20 miljard euro open. Bedrijven die er gebruik van maakten, moeten die lening sinds 1 oktober 2022 aflossen. Daar hebben ze vijf jaar de tijd voor.
Bij de introductie van de NOW-regelingen werd gevreesd voor misbruik. Uit een recente Kamerbrief blijkt dat ruim 520.000 werkgevers een NOW-regeling aanvroegen. Het UWV controleerde bij de aanvraag en bij het aflopen van de regeling op welke bedragen werkgevers recht hadden. Daarnaast ontving het UWV ruim 2600 meldingen over vermoedens van manipulatie van de omzet of ander misbruik. Een deel van die signalen werd na nader onderzoek opgepakt door de Belastingdienst en de Arbeidsinspectie.
Lees ook:
UWV vordert 2,3 miljard euro aan loonsteun corona terug
Tienduizenden werkgevers die tussen maart en mei 2020 wegens de coronacrisis loonsteun ontvingen, moeten in totaal 2,3 miljard euro terugbetalen.
