Om het over enkele jaren te redden met zonne- en windenergie, moeten er snel batterijen worden geplaatst, zegt Tennet. Ook is het verstandig om de stroomverbindingen met Noorwegen en Groot-Brittannië te versterken.
1987 kende een zeer koude winter, waarin het IJsselmeer bevroor en Nederland zich warm stookte met gas. Als diezelfde winter zich voordoet in 2030, wordt de situatie een stuk lastiger. Tegen die tijd is Nederland nog afhankelijker van elektriciteit dan nu, en zou er zo’n 28 uur per jaar te weinig stroom kunnen zijn om aan alle vraag te voldoen.
Ook zonder extreme winter kan er dan een stroomtekort optreden, van zo’n 4,5 uur per jaar, blijkt uit een vandaag verschenen analyse van netbeheerder Tennet.
Elektriciteit wordt steeds meer gebruikt bij het verwarmen van gebouwen, in het transport en in de industrie. Door de Europese sluiting van gas-, kolen- en kerncentrales, en de groeiende afhankelijkheid van hernieuwbare energie, komt de betrouwbaarheid van het stroomnet in 2030 in het geding.
“Nederland staat er nu goed voor, de leveringszekerheid is hoog”, zegt Maarten Abbenhuis, directeur operationele zaken. Met een beschikbaarheid van 99,99963 procent was de betrouwbaarheid van de hoogspanningsnetten in Nederland afgelopen jaar zeer hoog. Maar het energiesysteem en de elektriciteitsmarkt zijn volop in beweging.
Minder stroom uit kolen- en gascentrales
Abbenhuis: “We zien in 2030 een sterke toename van de vraag, van ongeveer 13 procent. Net als in Duitsland, België en Denemarken, landen die via het stroomnet met ons verbonden zijn.”
Wat de productie van stroom betreft, worden veel West-Europese landen afhankelijker van hernieuwbare energie, van zon en wind. Nederland wil in 2030 stoppen met kolencentrales. Ook ziet Tennet een kleine afname van de capaciteit van gascentrales, door ouderdom.
Dat betekent dat in 2030 mogelijk niet iedereen altijd van voldoende stroom kan worden voorzien, zegt Tennet in het rapport Monitoring Leveringszekerheid 2022, geschreven voor het ministerie van economische zaken en klimaat.
Gemiddeld is er dan mogelijk 4,5 uur per jaar te weinig stroom om aan de vraag te voldoen. Dat is meer dan de norm van 4 uur die geldt voor de leveringszekerheid. Tennet ziet het tekort ontstaan in de wintermaanden. Afhankelijk van het weer kan het veel verder oplopen.
Een tekort betekent overigens niet dat de stroom zomaar uitvalt, het gaat namelijk niet om grote hoeveelheden, zegt Tennet. Wel kunnen de prijzen op de stroommarkt omhoog schieten.
Meer stroom uit Noorwegen en Groot-Brittannië
Op momenten van schaarste haalt Nederland stroom uit het buitenland, en omgekeerd. Daarom zou het goed zijn om te investeren in sterkere stroomverbindingen met Noorwegen en Groot-Brittannië, zegt Abbenhuis. Het vermogen van de bestaande kabels moet omhoog.
De bijdrage van Duitsland, België en Denemarken is bij krapte beperkt, omdat ze dan zelf vaak tekorten hebben. Verder kan de industrie helpen door vooral stroom af te nemen als er veel beschikbaar is.
Genoeg batterijen voor heel Nederland
Nederland is in 2030 al zeer afhankelijk van batterijen om zonne- en windenergie op te slaan voor bewolkte en windstille dagen.
Tennet gaat nu uit van een capaciteit van 10 gigawatt aan batterijen in 2030. “Dat is enorm”, zegt Patrick van de Rijt, expert bij Tennet. “Dat betekent dat we heel Nederland gedurende een half uur op batterijen kunnen laten draaien.” Batterijen kunnen vooral helpen om kortere periodes te overbruggen.
Die verwachte grote batterijen moeten er ook echt komen. Het is aan de overheid om de installatie ervan te stimuleren, vindt Tennet.
Ook wil de beheerder van het hoogspanningsnet dat het gebruik van thuisbatterijen wordt gestimuleerd, zodat huishoudens de stroom die ze overdag opwekken met zonnepanelen in de avond kunnen gebruiken. “Dat zou het systeem enorm helpen en stabieler maken”, zegt Abbenhuis.
Leveringszekerheid is niet meer vanzelfsprekend
Leveringszekerheid heeft momenteel de volle politieke en maatschappelijke aandacht, zegt Abbenhuis. “Sinds de Russische aanval op Oekraïne en de energiecrisis ligt onze afhankelijkheid van andere landen voor de energievoorziening duidelijk aan de oppervlakte, en is leveringszekerheid van energie minder vanzelfsprekend dan voorheen.”
Dankzij de samenwerking met andere Europese landen en de goedgevulde gasreserves komt Nederland deze winter goed door, zegt Abbenhuis over de korte termijn. Maar de onzekerheid houdt aan, merkt hij op. “Het is de vraag hoe de komende winter eruit gaat zien.”
Lees ook:
De marathonbatterij van Elestor kan gascentrales overbodig maken
Het Arnhemse bedrijf Elestor gaat dit jaar een fabriek bouwen voor grote batterijen die de stroom uit windmolens en zonneweides kunnen opslaan. ‘Wij gaan gascentrales overbodig maken.’
