Staatssteun aan KLM voorlopig op losse schroeven door uitspraak van Europese rechter

In zijn strijd tegen staatssteun voor luchtvaartmaatschappijen heeft prijsvechter Ryanair nu dan toch een slag gewonnen, en het voornaamste slachtoffer is KLM. Het Gerecht van de Europese Unie heeft het besluit over de 3,4 miljard euro aan staatssteun die KLM van de Nederlandse overheid ontving nietig verklaard.

Wat deze slag KLM gaat kosten, staat nog niet vast. Volgens de rechter heeft de Europese Commissie, die de staatssteun moest goedkeuren, niet genoeg onderbouwd waarom zij de concurrentieregels opzij heeft geschoven. Maar de commissie krijgt de gelegenheid om voor een nieuwe, betere onderbouwing te zorgen. Tot die tijd heeft de uitspraak van de rechter geen financiële gevolgen.

Die coulance heeft KLM te danken aan het inzicht van de rechter dat onmiddellijke intrekking van de steun ‘bijzonder schadelijke gevolgen’ zou hebben voor de Nederlandse economie en het luchtverkeer, terwijl er al sprake is van ‘ernstige verstoring van de economie als gevolg van de Covid-19-pandemie'.

Cumulatie van staatssteun

KLM kreeg in juni vorig jaar 3,4 miljard aan leningen en waarborgen van leningen van minister Hoekstra (financiën). Eerder had de Franse regering ook Air France al gesteund met 7 miljard euro, en juist daarover valt de Europese rechter nu. Air France en KLM zijn onderdeel van hetzelfde concern en daarom had de Europese Commissie, toen zij de steun aan KLM goedkeurde, beter moeten uitleggen hoe die twee steunpakketten zich tot elkaar verhielden.

Er was reden, oordeelt de rechter, om te vrezen voor cumulatie van staatssteun binnen hetzelfde concern, en dat heeft grote gevolgen voor de concurrentieverhoudingen in de luchtvaart. Weliswaar was het de bedoeling dat de Franse steun uitsluitend ten goed komt aan Air France en de Nederlandse alleen aan KLM; een goede uitleg daarvan geeft de Europese Commissie niet. Uit de stukken bleek intussen wel dat de holding betrokken is bij het beheer van beide steunpakketten.

‘Wegens de gebrekkige motivering’ kon al met al niet vastgesteld worden of de steun ‘noodzakelijk en evenredig’ is, concludeert het in Luxemburg gevestigde gerecht.

Een keur aan rechtszaken

Ryanair spande in Luxemburg al een keur aan rechtszaken aan tegen de Europese Commissie vanwege het goedkeuren van coronastaatssteun aan rivalen. Als van oorsprong nationale luchtvaartmaatschappijen als KLM door hun regering overeind worden gehouden, is dat oneerlijk voor een pan-Europese prijsvechter als Ryanair, vindt de vliegmaatschappij.

Maar de prijsvechter kreeg tot dusver steeds ongelijk, onder meer bij klachten over staatssteun van Zweden en Denemarken aan SAS, van Finland aan Finnair en ook van Frankrijk aan Air France. Maar deze keer is het de Europese Commissie die ongelijk krijgt.

Het gerecht oordeelde ook over steun aan de Portugese luchtvaartmaatschappij TAP. Ook die had de commissie niet mogen goedkeuren, vanwege een ondeugdelijke onderbouwing. TAP ontving een staatslening van 1,2 miljard euro. Net als bij KLM schort het gerecht de gevolgen van de uitspraak op.

Ryanair noemt de twee uitspraken ‘een overwinning voor de consument en de concurrentie’. De Europese Commissie laat weten de uitspraak te bestuderen, net als KLM – die zelf bij de rechtszaak geen partij was.

Lees ook:

Kabinet is akkoord met KLM-plan, steunpakket van 3,4 miljard komt beschikbaar

Het kabinet heeft ingestemd met het herstructureringsplan dat de KLM heeft opgesteld om de komende jaren een verlaging in de kosten van 15 procent te realiseren.

Ryanair is boos: Staatssteun voor KLM is illegaal en oneerlijk. Terecht?

Belachelijk, al die staatssteun voor grote luchtvaartmaatschappijen, vindt onder meer de topman van Ryanair. Heeft hij een punt?