Rapport: ING en ABP indirect betrokken bij Israëlische nederzettingen

Israël maakt voor de bouw en uitbreiding van illegale nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden gebruik van de diensten en producten van allerlei bedrijven, zoals voor de aanleg van wegen en telefoonlijnen. Niet alleen die ondernemingen maar ook hun financiers lopen een groot risico betrokken te zijn bij mensenrechtenschendingen, stelt een coalitie van vijfentwintig maatschappelijke organisaties woensdag in het rapport Don’t Buy Into Occupation.

Acht Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars hebben van 2018 tot mei dit jaar 8 miljard euro gestoken in bedrijven die op enige wijze betrokken zijn bij de illegale bezetting van Palestijnse gebieden, blijkt uit hun onderzoek. Met 3,9 miljard euro aan investeringen of beleggingen staat ING Groep in de top tien van Europese kredietverstrekkers in dit dossier. Het gaat bijvoorbeeld om de bedrijven Caterpillar (machines), Cemex (cement), HeidelbergCement, Siemens (treinen en verkeerssystemen) en Volvo Groep (machines en vrachtwagens).

ABP, het grootste Nederlandse pensioenfonds, belegde voor 923 miljoen euro in aandelen in 21 bedrijven. De andere Nederlandse financiële instellingen die worden genoemd zijn ABN Amro, Rabobank, Van Lanschot Kempen, Aegon, NN Group en Pensioenfonds Zorg en Welzijn. De Franse bank BNP Paribas voert de ranglijst aan, met bijna 15 miljard euro aan investeringen.

Mogelijke betrokkenheid bij schendingen van internationaal recht

Al met al hebben hebben 672 Europese financiële instellingen een zakelijke relatie gehad met vijftig geselecteerde bedrijven die een actieve rol spelen in de door Israël bezette gebieden. Het onderzoek heeft betrekking op de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem. Gezien de illegaliteit van de Israëlische nederzettingen en de ernstige gevolgen van de bezetting voor de Palestijnse bevolking zijn de financiële instellingen mogelijk betrokken bij schendingen van het internationale recht en internationale misdaden, zegt de coalitie.

Vorig jaar publiceerden de Verenigde Naties een lijst met 112 bedrijven die waarschijnlijk betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen in de bezette gebieden. Het gaat bijvoorbeeld om leveranciers van bouw- en sloopmachines en surveillance-technologie. Volgens de ngo’s zou die lijst van de VN nog langer moeten zijn.

Ook toerismeplatform Booking.com staat op de VN-lijst, omdat het actief is in illegaal bezet gebied. In een reactie zegt de woordvoerder van Booking: “We staan alle accommodatie-aanbieders over de hele wereld toe om een accommodatie op ons platform aan te bieden, zolang ze voldoen aan de toepasselijke wetgeving.”

Ontmoedigingsbeleid

Het is aan bedrijven zoals Booking zelf om te bepalen welke activiteiten zij ontplooien en met welke partners zij samenwerken, schreef het inmiddels demissionaire kabinet in 2019 aan de Tweede Kamer. Tegelijkertijd ontmoedigt de Nederlandse overheid al jaren economische relaties met bedrijven in Israëlische nederzettingen in bezet gebied. Nederland en de EU erkennen de Israëlische soevereiniteit niet over de sinds 1967 bezette Palestijnse gebieden. De Israëlische nederzettingen worden beschouwd als strijdig met internationaal recht.

De Nederlandse organisaties Pax, BankTrack en The Rights Forum wijzen erop dat bedrijven, banken en investeerders volgens internationale standaarden onderzoek moeten doen naar mogelijke misstanden in hun bedrijfsvoering. Vervolgens moeten ze druk uitoefenen op hun zakelijke partners en desnoods de relatie verbreken.

‘Stop met financieren illegale praktijken’

Thomas van Gool van vredesorganisatie Pax vindt dat de Nederlandse financiële instellingen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. “Recent trokken de twee grootste pensioenfondsen van Noorwegen hun omstreden investeringen terug. Neem een voorbeeld aan de Noren en stop met het financieren van illegale praktijken.”

ING zegt in een reactie dat het krediettransacties controleert die verband houden met infrastructuur, bouw, industrie, landbouw of bewakingsactiviteiten in de bezette Palestijnse gebieden. “Geen van deze activiteiten in de bezette Palestijnse gebieden worden door ING rechtstreeks gefinancierd. Het is mogelijk dat ING activiteiten van deze bedrijven buiten de bezette Palestijnse gebieden financiert. Als dat het geval is, kunnen wij ervoor kiezen om met deze klanten in gesprek te gaan.”

ABP heeft eind 2019 de belangen in twee Israëlische banken afgestoten. “Al onze beleggingen beoordelen we op basis van vier criteria: rendement, risico, kosten en duurzaamheid en verantwoord ondernemen. We kijken hierbij naar het totaalbeeld”, zegt een woordvoerder. Het pensioenfonds voor overheid en onderwijs sluit bepaalde wapenfabrikanten en tabaksfabrikanten uit, net als landen die te maken hebben met een internationaal embargo. Maar het heeft geen specifiek beleid voor de bezette gebieden.

Lees ook:

Vijf vragen over het onderzoek naar mogeljke oorlogsmisdaden van Israël in de Palestijnse gebieden

De Israëlische premier Netanyahu noemt een onderzoek van het Internationaal Strafhof naar mogelijke oorlogsmisdaden in de Palestijnse gebieden ‘zuiver antisemitisme’. Vijf vragen. Zoals: Hoe zit het met de Israëlische nederzettingen op de Westoever?