Oxfam: aantal miljardairs in voedselsector groeit terwijl honger toeneemt

Honderden miljoenen mensen zijn in de problemen gekomen door de hoge voedselprijzen, maar bij bepaalde bedrijven zorgen ze voor miljardenwinsten. Tijdens de coronapandemie zijn er 62 nieuwe miljardairs in de voedselsector bijgekomen, heeft ontwikkelingsorganisatie Oxfam berekend.

Neem Cargill, een Amerikaans handelshuis dat een onzichtbare voedselreus wordt genoemd. Het handelt in grondstoffen voor de voedselmarkt en zorgt ervoor dat palmolie, sinaasappelen, soja, cacao en granen bij bedrijven zoals Nestlé of Unilever komen. Die maken er weer pindakaas, shampoo, sinaasappelsap, vegaburgers, chocoladerepen en brood van.

Cargill is een familiebedrijf uit Minnetonka in de Amerikaanse staat Minnesota. Het werd opgericht in 1865 als een graanmagazijn aan het einde van een spoorlijn in Iowa door W.W. Cargill. Zijn nakomelingen bezitten nog altijd 90 procent van Cargill, dat is uitgegroeid tot een multinational met 155.000 werknemers en een omzet van 134 miljard dollar in 2021. Sinds het begin van de coronapandemie hebben deze erfgenamen hun vermogen zien groeien met gemiddeld 20 miljoen dollar per dag, zegt Oxfam.

Twaalf miljardair-erfgenamen

Vorig jaar rapporteerde Cargill de grootste winst ooit, bijna 5 miljard dollar. Naar verwachting wordt dat record dit jaar opnieuw gebroken, want de voedselprijzen zijn nog verder gestegen door de oorlog in Oekraïne. Bedrijven keren een deel van hun winst uit aan aandeelhouders, en bij Cargill ging dat vorig jaar om 1,1 miljard dollar. De familie telt inmiddels twaalf miljardair-erfgenamen, onder wie James Cargill, die volgens tijdschrift Forbes 5 miljard dollar waard is.

Ook andere handelshuizen op de voedselmarkt zien de winsten door het dak gaan. Zo steeg de winst van het Frans-Nederlandse Louis Dreyfus vorig jaar met 82 procent. Deze stijging is grotendeels te danken aan de prijsfluctuaties op de graanmarkt en de grote winstmarges bij de handel in oliezaden.

In april bereikten de voedselprijzen een historische piek, meldde de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). Inmiddels zakte de samengestelde voedselprijsindex van de FAO weer een beetje, doordat plantaardige oliën iets goedkoper zijn geworden. Maar zuivel, vlees en suiker werden wel duurder op de wereldmarkt. De graanprijzen bleven constant.

‘Profiteren van Pijn’

Uit het maandag verschenen Oxfam-rapport Profiting from Pain, over de wereldwijde ongelijkheid, blijkt dat in totaal 573 mensen miljardair zijn geworden tijdens de pandemie. En dat terwijl er naar schatting 263 miljoen mensen extra in extreme armoede belanden vergeleken met de periode vóór de pandemie, zegt Oxfam.

Behalve in de voedselsector is veel geld verdiend door bedrijven in de energie-, voedsel- en farmaceutische sector. Het totale vermogen van alle miljardairs van de wereld is nu gelijk aan 14 procent van het wereldwijde economische productie. Dat is een verdrievoudiging sinds 2000.

Volgens Esmé Berkhout, economisch expert Oxfam Novib, doet deze ontwikkeling decennia van vooruitgang op het gebied van armoedebestrijding teniet. “Miljoenen mensen extra worden geconfronteerd met een niet meer te betalen stijging van de kosten voor hun levensonderhoud”, zegt Berkhout. Oxfam wijst erop dat de hoge voedselprijzen in sommige landen tot maatschappelijke onrust leiden, zoals in Sri Lanka.

Zestig procent van de arme landen staat volgens de organisatie op de rand van een schuldencrisis. De organisatie pleit voor een extra belasting op buitengewone winsten gemaakt door grote bedrijven die van de crisis profiteren.

Graan uit Rusland

Cargill liet in maart weten dat het essentiële activiteiten in Rusland voortzet, vanwege het belang ervan voor het voedselsysteem, en dat de winst ervan naar hulporganisaties gaat. Het gaat om een minimumbedrag van 25 miljoen dollar. Verder doneert Cargill jaarlijks 2 procent van de winst voor belastingen aan goede doelen. Vorig jaar ging dat om 110 miljoen dollar, verdeeld over 56 landen.

Deze schenkingen kunnen afleiden van de problemen in de productieketens waarin Cargill actief is. Producten zoals cacao, soja en palmolie worden namelijk in verband gebracht met illegale ontbossing, slechte arbeidsomstandigheden van landwerkers en van vrouwen, onderbetaling en kinderarbeid.

Vooral het feit dat arbeiders in deze landbouwketens lang niet altijd een leefbaar inkomen verdienen, en dus te weinig krijgen om van te leven, is een hardnekkig probleem. Volgens internationale richtlijnen voor multinationals is Cargill daarvoor medeverantwoordelijk. Cargill zegt mensenrechten zeer belangrijk te vinden. Ook zegt het bedrijf bij te dragen aan het welzijn van de wereld, door voedsel, landbouwproducten, financiële en industriële producten te leveren aan mensen die ze nodig hebben.

Lees ook:

‘Door Oekraïense havens te blokkeren wakkert Rusland een wereldwijde voedselcrisis aan’

Rusland zet honger in als oorlogswapen, zegt de Duitse minister van buitenlandse zaken bij de Verenigde Naties. Het land zou de graanexport uit Oekraïne opzettelijk blokkeren.