Openbaar vervoer
Ov-chipkaart weer eens vergeten? Binnenkort betaal je gewoon met je bankpas of telefoon voor een treinrit
Betalen in het openbaar vervoer wordt makkelijker. Net als in de supermarkt kan het binnenkort met een bankpas of een smartphone.
Drempels verlagen en gemak vergroten, dat is de bedoeling van de nieuwe manieren van betalen die in de loop van dit jaar worden ingevoerd in het openbaar vervoer. Vanaf de zomer kunnen passagiers in heel Nederland betalen met een gewone betaalpas of met een mobiele telefoon, net als in de supermarkt. In het najaar volgt de invoering van een nieuwe ov-chipkaart.
“Het is vreemd om er reclame voor te maken in een tijd dat drukte in het openbaar vervoer juist niet gewenst is”, zei Bas van Weele onlangs namens de Coöperatie OV-bedrijven tijdens een seminar. Van Weele leidt OVpay, de merknaam die het gezamenlijke openbaar vervoer heeft bedacht voor de nieuwe betaalmethoden. “Maar uiteindelijk is het wel de bedoeling dat we zo meer reizigers gaan trekken.”
Daarnaast is er één duidelijke aanleiding voor de invoering van het nieuwe betalen: de techniek achter de huidige ov-chipkaart – ingevoerd in 2007, vanaf 2011 geldig in heel Nederland – is verouderd. Vanaf 1 januari 2024 zal die niet meer te gebruiken zijn. De vervanger wordt vanaf het najaar ingevoerd. Dat hoeft niet per se een plastic kaart te zijn, het kan ook een app op de smartphone worden.
In een halve seconde
Al vanaf de zomer kan het nóg eenvoudiger, met een bankpas. Toen de ov-chipkaart werd ingevoerd, was dat nog onvoorstelbaar, want toen moest voor elke transactie met een betaalpas nog een pincode worden ingevoerd. Alleen al daarom was zo’n pas destijds ongeschikt voor het openbaar vervoer: daar moet in- en uitchecken in een halve seconde gebeurd zijn.
Betalen per bankpas heeft voorlopig nog wel beperkingen. Banken zijn erop ingesteld dat per dag transacties worden afgerond. Met facturen die aan het eind van de maand worden verstuurd of vooraf betaalde abonnementen kunnen ze niet overweg. Maar passagiers die hun chipkaart gebruiken voor het volle tarief op saldo zijn ruimschoots in de meerderheid; voor hen biedt de betaalpas wel soelaas. “Hopelijk slagen de banken er in de toekomst in een model te ontwikkelen met meer mogelijkheden”, zei Van Weele deze week tegen BNR Nieuwsradio.
Ook aan de ergernis van reizigers dat ze moeten uitchecken en opnieuw inchecken als ze overstappen op een bus of trein van een ander vervoersbedrijf komt nog niet meteen een eind. Aan ‘enkelvoudig’ in- en uitchecken bij reizen per trein wordt wel gewerkt.
Zeker weten dat het werkt
De invoering van de nieuwe betaalmethoden heeft jaren van voorbereiding gevergd, met onder meer proeven in 2017 – een mislukking – en in 2019 – met tevreden reizigers. Sinds afgelopen najaar is er serieus ervaring opgedaan in Lelystad en in de Gooi- en Vechtstreek. En komend voorjaar volgt het stadsvervoer in Amsterdam. “We zijn kleinschalig begonnen”, zegt Van Weele. “Als het straks landelijk wordt ingevoerd, willen we heel zeker weten dat het werkt.”
Privacyproblemen ziet Van Weele niet. “De betaalpas is onderdeel van een wereldwijd systeem dat ontiegelijk goed beveiligd is”, zei hij tijdens het seminar. “De ov-bedrijven weten straks niets méér van je dan de Albert Heijn weet als je daar je boodschappen betaalt. En de banken krijgen geen inzicht in je transactiegegevens.” Wie volledig anoniem wil blijven, kan ook in de toekomst de ov-chipkaart gebruiken.
De hele operatie kost de openbaarvervoerbedrijven 100 miljoen euro. Onder meer een deel van poortjes op stations en kaartlezers in trams en bussen moet worden aangepast. Die kunnen straks zowel een bankpas, een smartphone als een ov-chipkaart aan, want de achterliggende techniek is dezelfde.
Het kan nog laagdrempeliger: poortjes die vanzelf open gaan
Nederland loopt voorop met betaalsystemen in het openbaar vervoer, vooral omdat het met de huidige ov-chipkaart als eerste ter wereld een systeem invoerde dat in het hele land en bij alle ov-bedrijven te gebruiken was. Elders wordt wel gewerkt met nieuwere technologieën. In Moskou werkt de metro met gezichtsherkenning, in Singapore loopt een experiment met reizigers die hun mobiele telefoon in hun broekzak kunnen laten zitten: het poortje opent vanzelf.
Aan dat laatste wordt ook gewerkt door technologiebedrijf Thales. Dat wil zogeheten ultra wideband inzetten, een soort bluetooth, maar dan beter. Met deze technologie kunnen grote hoeveelheden data worden uitgewisseld, en dat maakt het mogelijk tot op 10 centimeter nauwkeurig te bepalen waar een smartphone met de juiste chip zich bevindt.
Wie een telefoon met zo’n chip heeft, hoeft straks niets meer te doen, vertelde Mathijs Voorend van Thales onlangs tijdens een seminar. “Als je voor het poortje staat, maakt de server op het station verbinding met de backoffice. Daar wordt het vervoersbewijs gevalideerd en dan gaat de gate open. De transactie wordt gemaakt zodra je door het poortje loopt.”
In gezichtsherkenning ziet Thales minder. Dat vergt grote investeringen en voegt weinig toe aan het gebruikersgemak. “Dat is alleen makkelijk voor wie én z’n portemonnee én z’n smartphone is vergeten.”
Lees ook:
Hoe heeft corona ons reisgedrag veranderd? ‘Ik reis nu standaard eersteklas’
Files, vertragingen, volle coupés – nu we het thuiswerkadvies steeds meer loslaten neemt de drukte in treinen en op snelwegen toe. Heeft de coronacrisis iets veranderd aan ons reisgedrag? ‘Ik vind het bijna dom om géén e-bike te nemen.’
