Ook de Hoge Raad oordeelt: bezorgers Deliveroo waren géén zzp’ers

De Hoge Raad oordeelt dat bezorgers van Deliveroo een arbeidscontract hadden. Dat Deliveroo het contract een ‘overeenkomst van opdracht’ noemde, doet daar niets aan af. Bij de vraag of sprake is van een arbeidsrelatie moet niet gekeken worden naar de papieren werkelijkheid, maar naar de werkelijkheid op de werkvloer.

En dan is het voor de Hoge Raad zonneklaar. Deliveroo bepaalde de hoogte van de tarieven, bepaalde (via een algoritme) welke bezorgers welke opdrachten kregen, bepaalde hoelang bezorgers over hun ritjes mochten doen en hield de bezorgers onderweg digitaal in de gaten via een ‘navigatievolgsysteem’. Er was dus bewijs genoeg dat Deliveroo zich als ‘baas’ opstelde en dus geen afstandelijke ‘opdrachtgever’ was.

Deliveroo bracht daartegenin dat bezorgers zich vrijelijk konden laten vervangen, zoals je van ondernemers mag verwachten. Maar de Hoge Raad heeft daar weinig boodschap aan. In de praktijk kwam vervanging zonder toestemming van Deliveroo namelijk bijna niet voor. Deliveroo stond bovendien niet toe dat één gecontracteerde bezorger zich ontwikkelt tot onderaannemer, waarbij hij geld verdient aan het aannemen en doorverkopen van bezorgtaken.

Schijnzelfstandigheid komt op veel meer plekken voor

FNV, dat de procedure begon, is tevreden met de uitspraak die volgens de vakbond van veel breder belang is dan voor Deliveroo alleen. De bond wijst erop dat veel meer mensen als schijnzelfstandigen werken, bijvoorbeeld bij bezorgplatforms. De medewerkers van die bedrijven blijven daardoor verstoken van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, pensioenopbouw en doorbetaling bij ziekte.

Met de uitspraak komt een einde aan een jarenlang proces. Deliveroo besloot in 2018 om alle tijdelijke contracten van bezorgers niet te verlengen. Bezorgers konden via de dienst blijven rijden, maar alleen als zzp’er. De toen negentienjarige Sytze Ferwerda stapte daarop naar de rechter, maar verloor. Hij wilde als werknemer worden gezien.

FNV slaagde er later bij de rechtbank van Amsterdam wel in om te winnen van Deliveroo. In die zaak heeft de Hoge Raad nu uitspraak gedaan. Deliveroo kan tegen de uitspraak niet meer in hoger beroep.

Arbeidsrechtsjuristen wachtten al maanden vol spanning op de uitspraak, omdat die mogelijk ook iets zegt over de constructies bij andere platformbedrijven waar op basis van een online marktplaats werk wordt verdeeld. Denk aan Uber (Eats).

Regels voor zelfstandigheid steeds verder aangescherpt

Advocaat Stefan Sagel van De Brauw Blackstone Westbroek stond FNV bij in de zaak bij Hoge Raad. Hij waarschuwt voor al te grote conclusies. “De Hoge Raad zegt dat het van de omstandigheden van het geval afhangt of iemand werknemer of ondernemer is.” De conclusies van de Hoge Raad over Deliveroo gaan dus niet zonder meer op voor andere bedrijven.

Volgens hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp van de Universiteit van Amsterdam past de uitspraak in een trend waarbij de regels voor ‘zelfstandigheid’ worden aangescherpt. Hij juicht dit toe. “De behoefte van het individu aan het arbeidsrecht is soms gering, maar voor de samenleving is het van groot belang dat mensen die eigenlijk werknemer zijn, ook onder het arbeidsrecht vallen.” Als werknemers dragen zij financieel bij aan de sociale zekerheid, door premieafdracht voor arbeidsongeschiktheid, en pensioenopbouw.

Minister Karien van Gennip van werkgelegenheid wil ‘schijnzelfstandigheid’ aan banden leggen. Vanaf dit jaar gaat de Arbeidsinspectie bijvoorbeeld weer handhaven, heeft zij toegezegd.

Welke gevolgen de uitspraak heeft voor bezorgers van Deliveroo, is nog onduidelijk. De hoogste arbeidsrechter moet zich nog uitspreken in twee zaken: of Deliveroo valt onder de cao beroepsgoederenvervoer en of het platform verplicht moet zijn aangesloten bij het pensioenfonds van de sector. Afhankelijk van die uitspraken zouden Deliveroo-bezorgers misschien nog een claim kunnen indienen bij het bezorgplatform, dat overigens sinds 2022 niet meer actief is in Nederland.

Correctie 21 april 2023

In een eerdere versie van dit artikel noemden wij ook Temper een bedrijf dat ‘werk verdeelt’. De relatie tussen Temper en de mensen die via dit bedrijf werken is momenteel onderwerp van een rechtszaak. Vakbonden FNV en CNV eisen dat de rechter Temper aanwijst als ‘uitzendbureau’. Temper verzet zich hiertegen, omdat zij zichzelf zien als ‘online prikbord’. Naar eigen zeggen gebruikt Temper geen algoritmen of andere sturende software en is van ‘werkverdeling’ geen sprake.

Lees ook:

Helpling over de kop na uitspraak Hof over zelfstandigheid schoonmakers

Met schoonmaakbemiddelaar Helpling is er weer een platform voor zelfstandigen verdwenen in Nederland. Is er nog wel toekomst voor een platformeconomie?