Nieuwe commissie moet toekomst Wia onderzoeken

Minister Karien van Gennip van sociale zaken ziet in dat alleen het tijdelijk stoppen van medische keuringen bij 60-plussers niet voldoende zal zijn om de werkachterstanden bij het UWV in te lopen. Er moeten daarom ook oplossingen komen voor de lange termijn, schrijft Van Gennip in een brief aan de Tweede Kamer, waarvan het concept in handen is van Trouw.

Ondanks de talloze adviezen en berekeningen die zijn gedaan en de vele gesprekken die zijn gevoerd met betrokken instanties zoals het UWV, de Nederlandse Vereniging van Verzekeringsartsen (NVVG) en de vakbonden, kiest Van Gennip ervoor een nieuwe commissie in het leven te roepen. Dat wordt bij vakbond FNV niet met gejuich ontvangen. “Weer een tijdrovend onderzoek”, reageert vicevoorzitter Kitty Jong.

De nieuwe commissie moet onderzoeken wat er nog meer aan de Wia moet veranderen. ‘Ik ben ervan overtuigd dat een integrale doorlichting van het stelsel nodig is, met het oog op het wegnemen van de meer fundamentele hardheden, om te komen tot een structurele oplossing’, schrijft Van Gennip.

Niet uit te leggen

Over die ‘hardheden’ is al veel bekend. Zo is de berekening van de hoogte van de arbeidsongeschiktheidsuitkering ingewikkeld en bijna niet uit te leggen aan de klant. Ook hebben mensen met een lager loon die ziek worden of gehandicapt raken een veel kleinere kans op een Wia-uitkering dan werkenden met een hoog salaris. Daarbij vinden UWV-artsen het onmogelijk om te voorspellen of iemand in de toekomst wel weer kan werken, iets wat de Wia wel van hen verlangt.

De Wia bestaat nu 18 jaar. Mede door de complexiteit, en ook door het tekort aan artsen, kijkt het UWV al jaren tegen enorme achterstanden aan. De uitvoeringsorganisatie kan lang niet alle medische beoordelingen op tijd doen. Tienduizenden mensen wachten, zitten in onzekerheid en krijgen daarom alvast maar een voorschot op de uitkering. Dat kost de overheid miljoenen euro’s.

Onduidelijk is of de minister zelf niet durft door te pakken, of dat ze echt niet weet wat te doen. Ze schrijft: ‘Ik wil komen tot een integrale visie, om te zorgen dat het stelsel rondom ziekte en arbeidsongeschiktheid weer toekomstbestendig wordt en ruimte biedt aan nieuw beleid.’

In 2024 verder praten

De nieuwe commissie moet begin 2024 met haar rapport komen. Wat precies de opdracht wordt, moet nog worden beschreven. Na de bevindingen wil de minister eerst weer met de partners praten alvorens tot een besluit te komen. Van Gennip heeft wel een globale, maar belangrijke wens: “Het stelsel moet menselijk, eerlijk, uitvoerbaar en betaalbaar zijn.”

Ook zegt ze dat er ruimte moet komen voor een al dan niet verplichte arbeidsongeschiktheidsuitkering voor zelfstandig ondernemers zonder personeel (zzp’ers), maar duidelijk is dat die er voorlopig nog niet komt.

De oppositiepartijen mopperen op het nieuws. “Het is rapport na rapport, advies na advies. We hebben genoeg papier gezien. We willen daden. Het is gewoon één grote doorschuifoperatie”, reageert SP-Kamerlid Bart van Kent bij EenVandaag.

GroenLinks-Kamerlid Senna Maatoug vindt een onderzoek overbodig: “Ik kijk uit naar de ambitieuze brief van de minister zoals toegezegd in het laatste debat. Als er weer een onderzoek komt, zouden we erg teleurgesteld zijn, aangezien er genoeg rapporten en onderzoeken liggen.”

Lees ook:

Zo kan het tekort aan UWV-artsen worden opgelost: ‘Ingrijpende keuzes zijn noodzakelijk’

‘Ingrijpen is onvermijdelijk’, zei Wouter Koolmees als minister van sociale zaken. ‘Uitkeringsgerechtigden krijgen nu niet meer de benodigde beoordeling en begeleiding.’