Nederland haalt bakzeil: toch een maximumprijs voor gas

De Europese lidstaten kunnen gaan beginnen met het gezamenlijk aankopen van gas. Het besluit daartoe namen ze al maanden geleden, maar ze konden er nog niet mee beginnen omdat ze het oneens waren over iets anders: een maximumprijs voor gas, ook wel ‘prijsplafond’ genoemd.

Het is een dossier waar de Nederlandse minister Rob Jetten waarschijnlijk tijdens het kerstreces nog wel een paar keer van wakker schrikt. Zijn ‘nee’ stond lijnrecht tegenover het ‘ja’ van zestien andere Europese landen en die hadden, toen er uiteindelijk werd gestemd, een meerderheid.

Potentieel onveilig

Jetten onthield zich van stemming. Nog altijd noemt de Nederlandse minister het plafond, dat 15 februari ingaat, ‘potentieel onveilig’. In een reactie zei hij ‘bezorgd over de mogelijke verstoring van de Europese energiemarkt’ te zijn. Ook vreest hij ‘financiële implicaties’. “Maar vooral ben ik bang voor de leveringszekerheid voor Europa”, zei hij.

Nederland vreest vooral dat tankschepen vol vloeibaar gemaakt aardgas (lng), als de maximumprijs is afgekondigd, koers zullen zetten naar de andere kant van de wereld, waar ze het gas óók goed kunnen gebruiken. Er is nu eenmaal een wereldwijd tekort sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen.

Jetten en zijn collega’s, de Europese ministers van energie, kwamen het afgelopen jaar meer dan twintig keer bij elkaar. Al voor de zomer was er een groep landen die dolgraag afspraken wilde maken over een maximumprijs die de EU voor gas zou gaan betalen. Deze landen geloofden dat zoiets de overspannen gasmarkt zou kalmeren. Maar omdat Duitsland en ook Nederland geloofden dat het juist een averechts effect zou hebben, lukte het niet om tot elkaar te komen.

“We praten net zo lang door tot het lukt, desnoods ook tijdens de kerstdagen”, zei Jetten na een van de mislukte zittingen in november. Maar dat eindeloze praten zagen de regeringsleiders niet zitten. Afgelopen week gaven zij de ministers de opdracht om op 19 december tot een akkoord te komen, linksom of rechtsom.

Toen Duitsland uiteindelijk toegaf, vormden de resterende tegenstanders Nederland, Oostenrijk en Hongarije, nog maar een heel kleine minderheid. Oostenrijk onthield zich net als Nederland van stemming, Hongarije stemde tegen.

Het maximum dat de EU voor gas wil betalen is 180 euro per megawatuur. Zodra die prijs meer dan drie dagen geldt en het verschil met de prijs die elders voor vloeibaar gas wordt betaald meer dan 35 euro is, treedt het zogenoemde ‘marktcorrectiemechanisme’ in werking. Dit woord is een uitvinding van de Europese Commissie, die er ook geen groot voorstander van was. De Europese Centrale Bank stond evenmin te juichen.

Gasbeurs wil naar Londen

Nu het plafond daadwerkelijk is vastgesteld, is het de vraag hoe de markt zal reageren. De internationale beurs ICE, waar de Europese gashandel plaatsvindt, zei vorige week dat hij van plan is naar Londen te verhuizen als de EU een prijslimiet afkondigt.

Of de beurs zijn dreigement waarmaakt, moet worden afgewacht. Eerst komt er sowieso nóg een uitgebreid onderzoek naar de risico’s van het prijsplafond. “Dat is wel erg belangrijk”, zei Jetten maandag. De Europese Commissie kan ook later, als mocht blijken dat de markten ernstig verstoord zijn, bepalen dat het plafond niet meer geldt.

Jetten zei na afloop dat hij hoopt dat zijn zorgen straks ongegrond blijken te zijn. “We zullen nauwlettend de impact op de markt in de gaten houden.”

Onlangs werd al duidelijk dat de EU grote moeite zal hebben om in de winter van 2023 over genoeg gas te beschikken, zelfs al varen alle schepen met lng naar de Europese havens, zoals de bedoeling is.

Lees ook:

Europese ministers steggelen over prijsplafond voor gas

Hoe Europa de volgende winter het gas betaalbaar houdt, blijft de vraag. Europese ministers van energie vliegen elkaar voorlopig vooral in de haren.