Mogen banken complotdenkers als Willem Engel zomaar blokkeren?

Hoe selectief mag een bank zijn om iemand wel of geen betaalrekening te verschaffen? Die vraag steekt de kop op nu meerdere banken bestaande rekeningen blokkeren en nieuwe aanvragen afwijzen van organisaties die complottheorieën of nepnieuws verspreiden over corona en vaccinatie. Niet omdat zij een wet overtreden, maar omdat de bank het oneens is met waar die groeperingen voor staan. Zo kregen acht anti-coronagroepen onlangs te maken met dit bankenbeleid, blijkt uit een rondgang van NRC Handelsblad.

Triodos Bank weigerde Willem Engel

Een voorbeeld is Viruswaarheid, een groep burgers die zich al vanaf dag één verzet tegen zo’n beetje alle coronamaatregelen. Triodos Bank weigert de groep van voorman Willem Engel als klant, omdat zij “oproepen tot confrontaties die haaks staan op de waarden van de bank”. Ook ING en Bunq blokkeerden onlangs rekeningen van complotdenkers.

En de Rabobank, zegt een woordvoerder, “faciliteert geen initiatieven die complottheorieën of andere bewezen desinformatie verspreiden”. Op voorbeelden gaat hij niet in, maar de kans dat Viruswaarheid een Rabo-rekening krijgt is klein. Datzelfde geldt voor internetkanalen De Blauwe Tijger of Café Weltschmerz, die ook niet overtuigd zijn van het gevaar van corona. Zo kan het dat zo’n organisatie nergens terecht kan voor een betaalrekening, die ze nodig hebben om bijvoorbeeld donaties te ontvangen.

Banken mogen ook oliemaatschappijen weigeren

Mogen banken dit zomaar doen? Ja, zegt een woordvoerder van De Nederlandsche Bank (DNB). Nieuwe klanten althans mogen geweigerd worden op basis van hun achtergrond. Zoals een groene bank mag besluiten geen kredieten te verstrekken aan oliemaatschappijen, hebben banken het recht om verspreiders van nepnieuws te weigeren, als dat hun beleid is.

Dat geldt overigens niet voor individuen. Ieder persoon in Nederland – ook criminelen - heeft het recht op een eigen betaalrekening om in ieder geval loon, uitkeringen of toeslagen te kunnen ontvangen, om zo deel te blijven nemen aan de samenleving. Dat is bepaald in een convenant tussen banken en de overheid. Maar bij organisaties dus niet.

Engel deed een dubieuze overboeking van donatiegeld

Alleen als een organisatie al klant is, kunnen banken hen niet zomaar de deur wijzen en hun rekening blokkeren. Daar moet een goede reden voor zijn, bijvoorbeeld het overtreden van een wet. Alleen het verspreiden van nepnieuws is eigenlijk niet genoeg, zegt een woordvoerder van bankenbelangenvereniging NVB. “Daar zal een rechter niet akkoord mee gaan.”

Bij ABN Amro is het verspreiden van nepnieuws op zichzelf geen reden om klanten te weigeren, zegt een woordvoerder. Wel licht de bank alle klanten volledig door die ‘negatief in de publiciteit komen’. Dat moet de bank doen vanwege de Wet tegen witwassen en terrorisme. In dit geval moet zo’n anti-coronagroepering dan aantonen hoe ze aan het geld op de rekening komen. En als ze dat niet kunnen, niet willen of als blijkt dat er sprake is van ‘dubieuze geldstromen’, kan de bank om die reden alsnog afscheid nemen van de klant.

Zo ging bij het ING, die kans zag om Willem Engel te lozen na een dubieuze overboeking van donatiegeld naar een privérekening in Spanje. Begin juni herriep de Rechtbank Amsterdam het besluit van ING om de rekening te blokkeren, omdat er geen sprake was van criminele activiteiten. Tot Viruswaarheid een andere bank heeft gevonden moet de ING-rekening actief blijven, besloot de rechter. De vraag is of dat gaat lukken.

Lees ook:

In het eerste half jaar heeft Rabobank goed geboerd

De economie veert op en Rabobank ook. De coöperatieve bank had een lucratief half jaar. Al zijn er nog bedrijven die een vorm van coronasteun van de bank krijgen.