Middeleeuws transport, maar dan modern: bier en afval gaan per elektrische boot over de Utrechtse grachten

Met een doffe klap belandt een rolcontainer vol drank voor de kelderdeur van Eetcafé De Vingerhoed aan de Utrechtse Oudegracht. Terwijl een vettige geur van de frituur uit de naastgelegen keuken komt, ­wordt het café voorzien van een nieuwe voorraad drank en voedsel. Niet door een vrachtauto, maar met een elektrisch schip: de bierboot.

Langs de oude kelderdeur, met antieke glas-in-lood-raampjes erboven, varen al eeuwen boten af en aan om de kelders van de bedrijven te bevoorraden. Barman Stef Westerhoff rijdt de rolcontainer naar binnen, terwijl hij alles en iedereen met een vet Utrechts accent becommentarieert. “Kejjè nie effè hellèpè?!”

Schipper Alex den Hartog hoort het lachend aan. Hij bestuurt routineus de rode hijskraan waarmee hij de rolcontainers in en uit de boot hijst. Waar vroeger zwetende zakkendragers de wijn en lakens naar de beroemde Utrechtse werfkelders droegen, hebben Den Hartog en Westerhoff het nu een stuk gemakkelijker. Ze zullen eerder zweten van het mooie zonnetje.

Meer goederen over water

De bierboot is een voorloper van de in april aangekondigde coalitie Goederenvervoer over Water. Daarmee wil de provincie Utrecht, samen met gemeenten en bouw- en transportbedrijven, veel meer goederen met elektrische schepen over water vervoeren. Behalve benodigdheden voor de horeca en winkels, wil de provincie ook veel zware bouwmaterialen via het water transporteren.

Zo kijkt Utrecht terug naar de middeleeuwen. De beroemde werven aan de Oude- en de Nieuwegracht ontstonden zevenhonderd jaar geleden als een grote binnenstedelijke haven. Door de betere wegen werd die functie steeds minder belangrijk. Op de werven zitten nu vooral mensen aan de rosé in het zonnetje.

Den Hartog vaart iedere dag de grote bierboot door de gracht. De boot bevoorraadt in totaal zo’n zestig café’s en restaurants die tegenwoordig in en om de werfkelders huizen. “Heb je mijn slogan gezien?”, wijst hij op de hijskraan. ‘Behoud de werven ook voor later, kies voor transport over water’ staat er in dunne zwarte letters.

Kwetsbare kademuren

Dat is precies waarom de gemeente de bierboot twintig jaar geleden in gebruik nam. De langwerpige kelders lopen vanaf het water naar de statige panden, onder de weg door die bovenlangs de gracht loopt. Het maakt de werven uniek en tegelijk heel kwetsbaar.

Want de zware vrachtwagens die de horeca jarenlang bevoorraadden, veroorzaakten scheuren in de eeuwenoude bakstenen muren van werfkelders. Het stadsbestuur verbood vrachtwagens op de gracht, de bierboot was het alternatief voor de horeca.

“Zonder dit schip hadden we eigenlijk twee vrachtwagens nodig”, vertelt havenmeester Frank van Kleef. Dit terwijl de bierboot nog niet eens halfvol is. Het is niet alleen beter voor de werven en de luchtvervuiling, zegt hij: “Het is ook praktisch voor de horeca. Anders moeten ze met die bierfusten trap op, trap af. Dat is niet te doen.”

Geen geluid

Het schip van Den Hartog is niet de enige. Over de grachten varen inmiddels drie schepen: twee bierboten en een eco-boot, die afval verwerkt. De gemeente schat in dat ze daarmee jaarlijks vele honderden tot duizenden vrachtwagenritjes over de grachten helpen voorkomen.

Er zijn meer voordelen aan het vervoer met schepen. Zo hebben ze geen last van opstoppingen in de steeds drukkere binnenstad, of van een verbod op vrachtwagens. Ook de elektrische motor heeft voordelen. “Eerst was ik wel sceptisch, moet ik toegeven”, zegt Den Hartog. “Ik wist hoe een dieselmotor werkte en moest het nog maar zien.”

Al snel was hij om. “De motor maakt geen geluid. Vroeger had ik altijd last van mijn oren als ik thuis kwam. Dat heb ik niet meer.”

Lees ook:

Elektrificatie vrachtwagenvloot komt niet op gang

De transportsector wil best overgaan op elektrische vrachtwagens, maar dan moet er nog veel gebeuren om dat op tijd voor elkaar te krijgen, melden ze bezorgd.