Komt er een prijsplafond? De energieruzie tussen Rusland en Europa loopt verder op

Het gevecht om olie en gas in Europa loopt op. De gaspijpleiding Nord Stream 1 die weer open zou gaan, blijft dicht. Intussen denkt de G7, de organisatie van rijke Westerse landen, na over prijsplafonds voor olie en gas. Ook de Europese Commissie voelt daarvoor.

Volgens de Oekraïense president Zelenski is Rusland erop uit de Europese energiemarkt de ‘genadeklap’ te geven voor de komende winter. Hij sprak zaterdag in zijn dagelijkse videoboodschap van een ‘energie-oorlog’ waarmee Rusland probeert ‘het normale leven van alle Europeanen te vernietigen’. Sinds de inval in Oekraïne knijpt Rusland de gastoevoer al af, zijn de energieprijzen gigantisch gestegen en proberen landen de afhankelijkheid van Russische energie te verkleinen.

Onorthodoxe maatregel

De belangrijke pijpleiding Nord Stream 1 ging woensdag dicht voor onderhoud. Volgens het Russische staatsgasbedrijf Gazprom omdat een turbine defect zou zijn. Het bedrijf dat normaal het onderhoud van de turbines uitvoert, het Duitse Siemens Energy, stelt echter dat het niet nodig is het gastransport stil te leggen bij zo’n mankement. De zet van Gazprom voedt de vermoedens dat Rusland expres deze toevoer van energie langer blokkeert. Voor de sluiting van woensdag had Gazprom de toevoer van gas naar Duitsland al beperkt tot 20 procent van de maximale capaciteit.

Regeringen staan intussen voor de enorme opgave om de energierekeningen van hun inwoners betaalbaar te houden en bedenken miljardenpakketten om vooral de lage en middeninkomens te steunen. De prijzen op de olie- en gasmarkten zijn zodanig, langdurig hoog, opgelopen dat met de winter voor de deur ingrijpen in die markten nu op tafel ligt. De G7, waarin de grootste Westerse industrielanden zijn verenigd, praat deze week verder over zo’n onorthodoxe maatregel.

Het gaat de G7 er ook om dat deze landen de oorlogskas van de Russische leider Poetin niet verder willen spekken. Ook de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen vindt het instellen van maximale prijzen bespreekbaar. Volgens haar ‘is de tijd rijp’ voor zo’n ingreep. Nederland heeft grote twijfels bij het instellen van een maximumprijs, maar premier Rutte zei vrijdag na afloop van de ministerraad er ‘met open blik’ naar te gaan kijken. Vrijdag komen de EU-ministers voor energie bij elkaar om over de energiecrisis te praten.

Hoe voorkom je dat gas naar andere landen gaat, omdat daar meer betaald wordt?

Het vormgeven van zo’n prijsplafond is nog niet zo eenvoudig. Voorkomen moet worden dat het aanbod van gas uit andere landen richting Europa afneemt omdat elders meer betaald wordt. Nu is die maatregel nog te overzien omdat Russisch gas vooral naar Europa gaat. Russische olie daarentegen belandt overal ter wereld. Dat maakt het voor olie nog moeilijker. Andere landen die veel Russische olie afnemen, zoals China en India, zouden ook mee moeten doen.

Intussen is lastig te voorspellen of de energiemarkten verder zullen verhitten, of dat er toch ook verlichting in zicht komt. Deze week was er namelijk ook goed nieuws: de energieprijzen daalden weer. Veel Europese landen blijken hun gasreserves voor komende winter al redelijk gevuld te hebben met gas uit andere landen. Zelfs Duitsland, dat zeer afhankelijk is van Russisch gas, ligt op koers.

In de industrie stapelen de problemen door de energiecrisis zich intussen op. Zo kondigde aluminiumfabriek Aldel in Delfzijl vrijdag aan de productie stil te leggen. De grootste staalmaker ter wereld ArcelorMittal is van plan later deze maand fabrieken in Duitsland en Spanje tijdelijk te sluiten. De Nederlandse kunstmestfabriek Yara in Zeeland stopte al eerder een deel van de productie.

Correctie 5 september

In een eerdere versie stond dat de energieministers woensdag bij elkaar komen om over de energiecrisis te spreken. Dat is niet juist, zij komen vrijdag 9 september bijeen.

Lees ook:

De vraag of het een koude of zachte winter wordt, is in tijden niet zo belangrijk geweest

Ook als de gasvoorraden goed vol zitten, kunnen energietekorten de industrie verstoren. En door de hoge energieprijzen rekent ABN Amro nu op een recessie.

15 procent gas besparen, kan dat? Burgers en bedrijven doen het al – deels noodgedwongen

Kan Nederland wel 10 tot 15 procent minder gas verbruiken op bevel van de EU? Het lijkt van wel: de afgelopen maanden ging het verbruik, deels noodgedwongen door de hoge gasprijzen, al fiks omlaag.