Bij keukenbouwer Julian ter Maaten uit Kootwijkerbroek komen bijna alle verschillende grondstoftekorten vanuit de hele wereld bij elkaar.
Hij kan er zelf ook wel om lachen, zo in de bedrijfskantine van zijn eenmanszaak. “Ja, mijn eigen keukentje ziet er inderdaad niet uit”, zegt Julian ter Maaten (26) vrolijk over het provisorische hoekje met versleten koelkast en Senseo-apparaat waar hij met een appel en banaan voor zich aan tafel zit. Maar wat wil je? De interieur- en keukenbouwer zit nog niet zo lang in deze nieuwe, grote houtwerkplaats in het Gelderse Kootwijkerbroek. En de zaken gaan goed: er is zoveel vraag naar zijn zelf ontworpen keukens en houten kasten dat hij klussen door heel het land heeft. “Mijn eigen kantine komt later wel.”
Tenminste, als hij aan de benodigde spullen kan blijven komen. Er is momenteel een wereldwijd tekort aan bijna alle materialen en apparaten die Ter Maaten nodig heeft om een rijtjeshuis of villa van een nieuwe keuken te voorzien. Aan hout, aan het plastic voor verpakkingsmateriaal, aan de computerchips voor in de koelkasten en ovens, zelfs aan de verf die een spuiterij in de buurt aanbrengt.
Leveringsproblemen
“Als ik houtplaten bestel, belt de leverancier een dag later met de vraag of een andere maat ook goed is”, zegt Ter Maaten, terwijl hij, de koffie is op, een plank schuurt die uiteindelijk in een Amsterdamse keuken terecht zal komen. “Dan zijn de panelen van 3 bij 2 meter bijvoorbeeld op. Als ik een oven bestel vraagt de leverancier inmiddels standaard of het ook een ander model mag zijn.” Meestal kan dat wel, zegt hij, en vinden zijn klanten dat geen probleem. “Al heb ik nu iemand die per se een speciaal soort kookplaat wil die zelf de stoom afzuigt. Die kan pas in januari worden geleverd.”
Met enig gevoel voor overdrijving kun je dus zeggen dat hier, bij de meterslange zaagmachines op een klein Veluws bedrijventerrein, de knelpunten van zo ongeveer de hele wereldeconomie samenkomen.
Verslikt in de recessie die niet kwam
Mogelijk zijn de meeste tekorten halverwege 2022 voorbij, maar veel is nog onzeker. Elke sector kampt zo met zijn eigen problemen (zie kaders). In brede zin geldt dat fabrikanten en producenten zich begin vorig jaar hebben verslikt in hoelang de ‘coronarecessie’ zou duren. Bedrijven schaalden hun productie tijdens de eerste lockdowns overal ter wereld fors af met het idee dat niemand meer iets zou kopen. Om bijna gelijk daarna te moeten constateren dat consumenten door alle overheidssteun gewoon doorgingen met consumeren.
Sterker: omdat mensen geld overhielden dat ze niet aan uitjes of cafébezoek konden uitgeven, is de vraag naar goederen juist gestegen. Achterstanden, vooral ook als het gaat om inzetbare zeecontainers om alles te vervoeren, zijn niet zo maar ingehaald.
“Wat daarin meespeelt”, zegt sectoreconoom Bert Colijn van ING, “is dat elk klein onvoorzien probleempje op dit moment al snel grote uitwerkingen heeft.” Fabrikanten lopen al maanden op hun tandvlees om aan de hoge vraag te kunnen voldoen. Dat maakt dat ze geen extra personeel of extra machines achter de hand hebben voor als er een keer iets tegenzit.
Tekort havenarbeiders
“Dat speelt bijvoorbeeld nu bij de lange files aan containerschepen zoals die voor de havens in Los Angeles”, zegt Colijn. “Daar zijn nu zoveel mogelijk havenarbeiders nodig om te helpen lossen. Als daar iemand onverwacht ziek wordt, en dat gebeurt natuurlijk wel eens, is er geen vervanger. Wie ga je vragen, als iedereen al aan de slag ís?”
Colijn ziet het ook terug in het wereldwijde tekort aan computerchips. Eerder dit jaar brandde een chipfabriek in Japan af. Normaal gesproken zou een andere fabriek dan gewoon wat harder draaien om dit te compenseren, maar dat kan niet als alles al op volle toeren draait.
Nu ligt Ter Maaten nog niet wakker van dit alles. Hij komt er in het algemeen heel goed uit met zijn leveranciers, en de tekorten voorkomen dan ook niet dat zijn bedrijf hard groeit. Hij zoekt daarom nu naarstig naar zijn eerste werknemer. “Dat is trouwens niet makkelijk: ook aan personeel is een tekort.”
Verf:
Vanwege de bouw- en kluswoede schoot de vraag naar blikken verf vorig jaar omhoog en die toegenomen belangstelling zet dit jaar door. Tegelijkertijd kregen verfproducenten minder aanvoer van grondstoffen om verf van te maken. Chemiebedrijven uit Texas en Louisiana, die wereldwijd leveren, lagen eerder dit jaar tijdelijk stil door sneeuwstormen (in Texas) en orkaan Ida (in Louisiana). “Onze producten zijn een cocktail van wel vijftig grondstoffen”, zei CEO Thierry Vanlancker van wereldspeler AkzoNobel onlangs tegen Het Financieele Dagblad. “Als ergens de keten hapert merken wij dat.”
Hout:
Hij houdt zich inmiddels wat meer gedeisd, maar dat de houtprijzen dit voorjaar wereldwijd over de kop gingen kwam mede door de Canadese schorskever. Zoals wel vaker heeft die een deel van de bomen in zijn thuisland verstierd. Dit keer was de wereldmarkt op dat moment al zo overspannen dat ze de vraatzucht van de kever er niet bij kon hebben. Ondertussen kochten handelaren in de Verenigde Staten veel hout op uit Europa, vanwege de importtarieven die voormalig president Trump had ingevoerd op Canadees hout. Inmiddels is de prijs weer hard gedaald, maar een tekort is er door haperende leveringen nog steeds.
Plastic:
Ook aan plastic is een wereldwijd tekort, onder meer te merken aan de boterhamzakjes die vorige maand op waren in de Nederlandse supermarkten. Voor een groot deel komt dat door te weinig containers om kunststoffen of de ruwe grondstoffen daarvan te verschepen. Maar de problemen zijn ook terug te voeren op de extreem koude winter in Houston, Texas. Daar in het zuiden van de Verenigde Staten vroor het eerder dit jaar zo hard dat verschillende olieraffinaderijen en chemische fabrieken met stroomstoringen kampten. Daardoor stokte de levering van de plastic korrels die wereldwijd als basismateriaal gebruikt worden voor allerhande producten, van auto-interieurs tot medische artikelen en verpakkingsmaterialen.
Chips (en niet die uit een zak):
Hét voorbeeld van ontwrichtende tekorten tijdens corona is toch wel dat van computerchips. Die zitten tegenwoordig overal in, van magnetrons tot kookplaten maar ook in telefoons en auto’s. Toen de coronacrisis uitbrak schaalden fabrikanten hun chipproductie terug, terwijl de wereld daarna juist schreeuwde om meer apparaten tijdens het thuiswerken. Het bijbouwen van nieuwe fabrieken duurt relatief lang, waardoor met name de auto-industrie nog altijd forse problemen ondervindt. Inmiddels duren levertijden van chips volgens ABN Amro tot wel 22 weken, waar dat voor corona nog 12 weken was.
Lees ook:
Krijgen we een tekort aan gas? Dat zou best eens kunnen
Sluit geen gasvelden en energiecentrales, stellen twee experts, want er kan een gebrek aan aardgas komen.
