Jongeren steeds vaker online geronseld voor witwaspraktijken. ‘Je kunt een strafblad krijgen’

Of hij even zijn pinpas wilde uitlenen, vroeg een vriend aan de 19-jarige Pim (zijn echte naam is bij de hoofdredactie bekend). Hij zou er 200 euro voor krijgen. Makkelijk verdiend, dacht Pim. Tot een paar dagen later de bank belde dat er fraude was gepleegd met zijn pas.

Pim is één van de zogenoemde geldezels: mensen die hun pinpas of bankrekening uitlenen in ruil voor geld. Het lijkt onschuldig, maar dat is het niet: criminelen gebruiken de gegevens om grote sommen geld door te sluizen naar andere accounts. De Week van het Geld, die maandag is begonnen, besteedt aandacht aan het probleem om jongeren te waarschuwen.

Een wijdverbreide praktijk

Politie en banken zijn bezorgd over het feit dat criminelen steeds vaker jongeren werven voor deze witwaspraktijken. Tijdens de coronapandemie is de online wereld een goudmijn geworden, waar gemakkelijk contact wordt gelegd met jongeren. Uit onderzoek onder 300 middelbare scholieren uit Deventer bleek dat 7 procent wel eens een verzoek had ontvangen.

“Mijn vriend zei dat hij geld had gewonnen in de toto, maar dat dit alleen op een Rabobank-rekening kon worden uitbetaald”, zegt Pim. Toen de bank belde, zag hij dat er inderdaad 1500 euro was overgemaakt die dag. Zijn rekening bleek te zijn gebruikt voor WhatsApp-fraude. Criminelen deden zich voor als de zoon van een slachtoffer, dat nietsvermoedend het geld overmaakte.

De politie wist tussen april en februari 4500 geldezels te identificeren bij whatsappfraude, waarbij een crimineel zich voordoet als een bekende die financiële problemen heeft. “Dat is één vorm van fraude, dus dit is slechts een indicatie”, zegt Caroline Sander, teamleider bij de Electronic Crimes Task Force (ECTF) van de Landelijke Eenheid. “We zien dat de digitale criminaliteit de laatste jaren flink is toegenomen, en dus is er ook meer vraag naar geldezels.”

Ronselen of op schoolplein of Instagram

De jongeren worden fysiek geronseld, op schoolpleinen bijvoorbeeld, zegt Moniek de Nooij, fraudespecialist bij Triodos Bank. “Maar ook via Snapchat, TikTok en Instagram. Het is anoniemer en het bereik is veel groter. Criminelen plaatsen een berichtje met de vraag wie er snel geld wil verdienen onder foto’s van BN’ers, die massa’s jonge volgers hebben. Door covid is iedereen nog meer online, dus is de verleiding groter.”

Jongeren overzien vaak de consequenties niet van wat ze doen. “En die kunnen flink zijn”, zegt De Nooij. “Volgens de wet ben je strafbaar en medeplichtig aan witwassen, dus loop je kans een strafblad te krijgen. Ook wordt het aanvragen van een hypotheek of creditcard lastig, net als een Verklaring Omtrent het Gedrag.” Sander: “We hebben hier te maken met georganiseerde criminaliteit, waarin miljoenen omgaan. Deze criminelen schuwen geweld niet en als geldezel maak jij deel uit van hun netwerk.”

Pim schaamde zich flink. Hij vertelt zijn verhaal om anderen te behoeden. Uit onderzoek in oktober onder bijna tweeduizend scholieren bleek slechts een kwart het begrip ‘geldezel’ te kennen. Ook Pim had nog nooit van de term gehoord. Na een gesprek met zijn ouders en het slachtoffer is de 1500 euro teruggestort en werd de aangifte ingetrokken. “Hij wilde niet dat ik er de rest van mijn leven last van zou hebben. Ik ben opgelucht dat het is opgelost.”

Lees ook:

Corona maakt witwassen van zwart geld in het ‘gewone’ bedrijfsleven veel makkelijker

Criminelen kunnen hun illegaal verkregen geld makkelijker naar de bovenwereld tillen nu bedrijven daar druk zijn om niet failliet te gaan.

De wetgeving tegen witwassen tast onze privacy en onze vrijheden aan

De regelgeving om witwassen en terrorisme te bestrijden, maakt zelfs de braafste burger een potentiële verdachte, stelt Hendrik Gommer, gepromoveerd jurist staatsrecht.