Is de maaltijdbezorger echt gebaat bij het ‘historische’ Ser-advies over de arbeidsmarkt?

De timing had niet beter gekund, zegt Martijn Arets over het woensdag gepresenteerde advies van de Sociaal-Economische Raad (Ser) waarin de werknemers- en werkgeversverenigingen pleiten voor het aan banden leggen van flexwerk. “Er moet een nieuw kabinet komen en de Ser-voorzitter is momenteel informateur”, zegt Arets over de gunstige omstandigheden.

Historisch wordt het advies, al dan niet door de partijen zelf, nu al genoemd. Ietwat overdreven, vindt Arets die zich verdiept in alle vormen van flexwerk, maar met name platformwerk. “Het advies is op veel punten nog niet goed uitgewerkt, en die uitwerking is nu juist zo moeilijk.”

Noem eens een voorbeeld.

“Mensen die minder dan 30 á 35 euro per uur verdienen moeten niet meer worden gezien als freelancers, dat zijn werknemers, staat in het advies. Het is dus eigenlijk een minimaal uurtarief voor zzp’ers, maar de voorvrouw van werkgeversorganisatie VNO-NCW, Ingrid Thijssen, heeft het over een inkomensgrens die niet per se gehandhaafd hoeft te worden. Dat is al best verwarrend. Bovendien zit er 5 euro verschil tussen die bedragen.”

Stel dat die 30 euro het minimumuurtarief voor alle zzp’ers wordt, wat dan?

“Dat heeft grote gevolgen voor bijvoorbeeld de cultuur-, media-, horeca-, transport- en schoonmaaksector waar freelancers nu vaak minder verdienen. De vraag is ook of het juridisch mogelijk is om dat in te voeren. Een eerdere poging van het kabinet om een minimumtarief voor zelfstandigen in te voeren mislukte. Zowel de Nederlandse als Europese rechters hielden dat plan tegen. Bovendien zijn veel freelancers bang dat zo’n tarief door werkgevers niet als ondergrens maar als een bovengrens zal worden gezien. Dat werkgevers ook vast niet meer gaan betalen dan 30 euro.”

Zitten er meer nadelen aan dat plan?

“Het kan nogal vervelende bijeffecten hebben. Kijk bijvoorbeeld naar de zzp’ers die nu maaltijden bezorgen. Bedrijven als Deliveroo en Uber Eats gaan hun nooit 30 euro per uur betalen, dus dan zouden ze al hun bezorgers in dienst moeten nemen.”

Dat is toch juist goed?

“Dat is wel goed, maar gaat nooit gebeuren. Bovendien wil de Ser van het nulurencontract af. Daarvoor in de plaats komen basiscontracten met in elk geval een minimaal aantal gewerkte uren per kwartaal. Maar voor maaltijdbezorgbedrijven zal het veel te duur worden om iedere bezorger of chauffeur voor een vast aantal uren in dienst te nemen. De marges op het bezorgen van een hamburger zijn daarvoor te klein. En het is een sector waar niet gedurende de dag of week altijd evenveel werk is. De helft van de huidige bezorgers zal daardoor waarschijnlijk zijn baan verliezen. Dat het aantal banen juist in die platformbedrijven zal afnemen, maakt het lastiger voor kwetsbare groepen in de samenleving – die bijvoorbeeld de taal niet goed spreken of geen diploma’s hebben – om snel werk te vinden.”

Welke andere vragen roept het advies op?

“Hoe zal het urenaantal voor die basiscontracten bepaald worden? Dat is absoluut niet makkelijk. Zo vinden maaltijdbezorgers dat ze ook betaald moeten worden voor de wachttijd bij een restaurant. Maar de bedrijven waarvoor zij werken zeggen weer: je kunt in de tussentijd ook iets anders doen. Dit zal bij die basiscontracten ook een vraagstuk worden, dat wordt een echte breinbreker. En dan zijn er nog sectoren waar niet wordt betaald per uur maar per geleverd product of – in de media – per woord of per foto. Het is de vraag of het slim en juridisch te verdedigen is om aan al die betalingsvormen te tornen.”

Gaan werkgevers en werknemers er in de uitwerking samen uit komen?

“Er is een jubelstemming, omdat werkgevers en werknemers samen optrekken en dat is mooi. Maar er zijn een hoop stemmen die zich niet vertegenwoordigd voelen in het advies van de Ser, zoals zzp'ers en platformbedrijven. De uitwerking zal dus nog een hele klus worden. Bovendien zie je dat vakbonden en werkgevers in de nuance toch echt voor hun eigen parochie preken.”

Lees ook:

Het Ser-rapport is alweer een advies aan het nieuwe kabinet, maar wel een voor bovenop de stapel

Minder flexwerk, een hoger minimumloon en een nieuw soort werktijdverkorting bij economische tegenspoed. Die speerpunten zijn werkgevers en werknemers binnen de Sociaal Economische Raad (Ser) overeengekomen.