Is de inflatie echt tijdelijk? Met 7,6 procent toch weer hoger dan verwacht

‘Was toch tijdelijk #ECB?’ Ene Bert verwoordt op Twitter het gevoel van veel consumenten, nadat hij las dat de Nederlandse inflatie in geen 45 jaar zo hard is gestegen als in januari. De ECB waar hij naar verwijst, de Europese Centrale Bank, zegt al lange tijd dat de prijsstijgingen tijdelijk zijn. Dat ze vanzelf zullen afnemen.

Dat zullen ze vast, zo denken ook de meeste economen en andere experts. Maar feit is dat de maandelijkse inflatiecijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat telkens een onaangename verrassing opleveren.

Zo waren de consumentenprijzen in Nederland vorige maand liefst 7,6 procent hoger dan een jaar geleden. Veel hoger dan de jaar-op-jaarstijging in december, van 6,4 procent.

Olie en gas duurder

Voor meer dan de helft komen de prijsstijgingen in Nederland op conto van de hoge energieprijzen. Olie en gas zijn gemiddeld bijna 60 procent duurder dan een jaar geleden. Ook voor eten en drinken moeten Nederlanders meer neertellen.

Dat beeld is over de landsgrenzen niet anders. In de hele eurozone nam de inflatie toe: van gemiddeld 5,0 procent in december naar een nieuw record van 5,1 procent in januari. Ook dat is onverwacht. Aline Schuiling, analist van ABN Amro, rekende bijvoorbeeld op een daling naar 4,6 procent.

En dat is niet alleen toe te rekenen aan het hoge prijskaartje voor olie en gas. Ook de kerninflatie, waar de hevig fluctuerende energie- en voedselprijzen uit zijn gefilterd, blijkt hardnekkiger dan gedacht.

Kappersbezoek en biertje in de kroeg

“Grootste verrassing is dat de prijzen voor diensten zo onverminderd door zijn gestegen”, zegt Schuiling. Denk dan aan alles van een kappersbezoek tot een biertje in de kroeg of een hotelovernachting. Waarom analisten zoiets niet aan zien komen?

“Het voorspellen en berekenen van de consumentenprijzen is vooral lastig omdat veel horeca een jaar geleden simpelweg dicht zat”, zegt Schuiling. Is de kroeg dicht vanwege een lockdown, dan is er geen goede prijsvorming. Mensen kúnnen niet eens betalen voor een biertje in de kroeg, vraag en aanbod bevriezen even. En daar worstelen statistiekbureaus mee, zegt Schuiling.

Donderdag komen de centrale bankiers van de ECB bij elkaar in Frankfurt om te bepalen of zij in actie moeten komen. Dat kunnen ze doen door hun beleidsprogramma’s om de economie te stimuleren versneld af te bouwen, of door de rente eerder te verhogen dan nu gepland.

Geen koerswijziging

Beide maatregelen maken het duurder om te lenen. Dat zou een rem moeten zetten op de grote vraag naar goederen en diensten. Op dit moment verwachten analisten niet dat de ECB morgen een koerswijziging gaat doorvoeren.

Afgelopen december heeft ze namelijk al koers uitgezet: dit jaar de steunprogramma’s afbouwen, en misschien volgend jaar de rente verhogen. Daar zullen de beleidsmakers niet zomaar op terug komen.

Toch leggen de onverwacht hoge inflatiecijfers wel degelijk nieuwe druk op de ECB om eerder in actie te komen, denkt Dirk Croonen. “Volgens ECB-ramingen zal de inflatie dit jaar in één klap gaan dalen, tot onder de 2 procent vanaf volgend jaar”, zegt de valutaspecialist van financieel dienstverlener Ebury in Nederland. “Ik zie dat niet gebeuren, als ik die nieuwe cijfers zie.”

‘Wonderbaarlijk’

Hij noemt het ‘wonderbaarlijk’ dat de ECB nog altijd denkt dat ze goede voorspellingen kan doen over inflatie, terwijl ze er al maanden zo naast zitten. Ook Croonen verwacht overigens dat de prijsstijgingen wel zullen afvlakken dit jaar. “Maar niet zo snel als de ECB voorspelt.”

Schuiling denkt daarentegen wél dat de centrale bank nog redelijk op koers ligt met haar langetermijnvoorspelling. “Ja, het duurt allemaal wat langer dan verwacht. En of de prijsstijgingen in 2023 al onder de 2 procent uitkomen weet ik niet. Maar voor 2024 lijkt me dat best goed voor te stellen.”

De voorlopige cijfers van Eurostat zijn gebaseerd op een geharmoniseerde rekenmethode, nodig om de inflatiecijfers van verschillende EU-landen goed met elkaar te kunnen vergelijken. Volgende week komt het Centraal Bureau voor Statistiek met haar eigen, specifiekere berekening voor Nederland. Doorgaans komt die net iets lager uit.

Lees ook:

Onverwacht stijgt record-inflatie nog verder: is de piek nu echt bereikt?

Onverwacht is de inflatie toch verder gestegen in Europa. Dat ze zal afnemen is vrijwel zeker, maar hoe snel?

Correctie 2 februari

In een eerdere versie van dit artikel stond dat e inflatie van december 2021 6,7 procent. Dat is gecorrigeerd naar 6,4.