Huizenkopers nemen onverantwoorde risico’s, waarschuwt DNB-baas Knot

“Een allesomvattende oplossing” is nodig om de problemen op de woningmarkt op te lossen, vindt president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB). Nederland moet volgens hem af van het idee dat alleen het bijbouwen van huizen helpt om starters meer kansen te geven bij het vinden van een huis. “Het eerste waar een starter behoefte aan heeft, is dat de huizenprijzen minder sterk stijgen”, benadrukt hij in een maandag verschenen rapport over bedreigingen voor de financiële stabiliteit.

Volgens Knot is de forse huizenprijsstijging niet alleen het gevolg van een tekort aan woningen. “Woningschaarste is er eigenlijk altijd wel geweest”, geeft hij aan. Ook zijn de lage hypotheekrentes niet doorslaggevend. In andere landen is de rente ook laag, maar daar gaan de prijzen niet zo sterk omhoog. Knot denkt dat het probleem zit in de leenruimte van huishoudens en fiscale voordeeltjes voor huizenbezitters die de vraag op de markt extra aanjagen.

Juist omdat mensen in staat zijn veel te betalen voor een huis, lopen de prijzen volgens hem zo hard op. De DNB’er merkt ook dat aflossingsvrij lenen de laatste tijd weer wat in populariteit toeneemt. Dan gaat het voor een groot deel om doorstromers en oversluiters die nog een hypotheek hebben die al voor 2013 was afgesloten. Die kunnen nog steeds steeds kiezen voor een aanzienlijk deel aflossingsvrije schuld bij een nieuwe hypotheek.

Torenhoge schulden

DNB maakt zich al langer zorgen over de woningmarkt. Dan gaat het vooral om de torenhoge schulden die huishoudens aangaan bij het afsluiten van een hypotheek. Nu huizen steeds duurder worden, nemen die schulden ook in omvang toe. Evenals de mogelijke financiële problemen waarin mensen kunnen belanden als het opeens weer wat minder goed gaat met de woningmarkt.

Knot spreekt van een “spiraal” van steeds hogere huizenprijzen en hogere hypotheekschulden. Pas als die spiraal doorbroken wordt, kan de situatie op de woningmarkt weer wat normaliseren. Hij hamert er daarom nogmaals op dat de vele belastingvoordelen voor huizenbezitters moeten worden afgebouwd, bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek.

DNB grijpt intussen ook zelf in. Zoals eerder aangekondigd moeten banken met ingang van volgend jaar meer kapitaal aanhouden voor hun hypotheekportefeuilles. Eerder werd de regeling vanwege de coronacrisis uitgesteld. Maar nu de economie weer op gang komt en de huizenmarkt nog altijd allesbehalve gezond is, kan de maatregel alsnog worden doorgevoerd. Door banken meer buffers te laten aanhouden, zijn ze beter in staat de gevolgen van een eventuele huizenprijscorrectie op te vangen.

Inflatie baart zorgen

Naast de woningmarkt baart ook de sterk oplopende inflatie van de laatste tijd hem zorgen. Volgens DNB is het mogelijk geen tijdelijk fenomeen, zoals de Europese Centrale Bank steeds verkondigt. Volgens De Nederlandsche Bank valt niet uit te sluiten dat het algehele prijsniveau een langere tijd sterk blijft stijgen. Als dat gebeurt, kan dat een schok op de financiële markten teweegbrengen.

De laatste tijd lopen de prijzen in Nederland en veel andere landen hard op. Denk aan de sterk gestegen gasprijs. Ook zijn internationale transporttarieven flink duurder geworden en zijn automobilisten meer geld kwijt aan de pomp. De sterke inflatie hangt volgens de meeste economen samen met het herstel uit de coronacrisis en zou dus tijdelijk moeten zijn.

DNB-president Klaas Knot benadrukt dat hij er nog steeds op rekent dat de inflatie in het eurogebied in de loop van volgend jaar weer terugzakt naar een normaal niveau van ongeveer 2 procent. Maar “vanuit gezond risicobeheer” is het volgens hem belangrijk dat beleggers zich ook bewust zijn van “alternatieve scenario’s”. Hij ziet het als zijn taak om financiële markten op de risico’s te wijzen.

De hoge inflatie wordt onder meer veroorzaakt door knelpunten in mondiale productieketens. Het zou volgens Knot zomaar kunnen dat die verstoringen langer aanhouden. Ook zou de huidige krapte op de arbeidsmarkt tot duidelijk hogere lonen gaan leiden. Als dat gebeurt zou dat de inflatie waarschijnlijk langdurig aanjagen.

Lees ook:

DNB-baas Knot herhaalt: de lonen moeten verder omhoog

Nederlandse bedrijven zouden de lonen van hun personeel meer moeten verhogen. Daarvoor pleit president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB).