Brief
Hoogleraren: Vrijhandelsverdrag Ceta is in strijd met de Grondwet
Het Ceta-verdrag zorgt ervoor dat de Nederlandse rechter en het Nederlandse parlement straks worden omzeild, waarschuwen juristen en hoogleraren.
Het vrijhandelsverdrag tussen de Europese Unie en Canada, Ceta, is in strijd met de Grondwet. Dat stellen 37 hoogleraren, advocaten en juristen in een brief aan de Eerste Kamer, die zich momenteel over het verdrag buigt.
Voor dit handelsverdrag wordt een speciale rechtbank opgetuigd, waar investeerders schadevergoeding kunnen eisen als een overheid hun belangen schaadt. Denk aan bedrijven die in fossiele brandstoffen handelen. Zij kunnen straks miljardenclaims indienen als het klimaatbeleid hun investeringen raakt.
In de brief maken de rechtsgeleerden bezwaar tegen dit internationale arbitragehof, het Investment Court System (ICS). Canadese bedrijven kunnen daarmee de Nederlandse rechter omzeilen. Maar volgens de Grondwet moeten schadeclaims tegen de staat juist door het nationale rechtssysteem worden behandeld.
Het Ceta-verdrag is in 2017 voorlopig in werking getreden zonder die investeringsbescherming. Dankzij Ceta kunnen Nederlandse bedrijven of boeren makkelijker naar Canada exporteren, en omgekeerd. Veel invoerheffingen op elkaars producten zijn geschrapt, wat goed is voor de handel. De export van Nederlandse kaas naar Canada is dankzij Ceta bijvoorbeeld met 20 procent gestegen.
Voor dat aanvullende onderdeel – de investeringsrechtbank – moet de senaat nog toestemming geven. De Tweede Kamer heeft dat al gedaan.
Geen tweederde meerderheid
De hoogleraren waarschuwen in de brief ook voor zogenoemde Ceta-werkgroepen, waarin ambtenaren van de EU en Canada het handelsverdrag verder uitwerken. Zo onderhandelen zij over de standaarden voor voedselveiligheid en dierenwelzijn waaraan producenten moeten voldoen.
De Eerste en Tweede Kamer hebben over de besluiten van die werkgroepen niets te zeggen, staat in de brief. Dat is in strijd met artikel 81 van de Grondwet, die bepaalt dat “de vaststelling van wetten geschiedt door de regering en de Staten-Generaal gezamenlijk”. Omdat de Grondwet in het geding is, moet er een tweederde meerderheid zijn bij de goedkeuring van Ceta door het parlement, vinden de ondertekenaars.
Mercosur
Internationale handelsverdragen staan onder druk. Zo wil een Kamermeerderheid dat het kabinet zich terugtrekt uit het Mercosur-handelsverdrag met Zuid-Amerika. De weerstand tegen Mercosur is versterkt door de vrees dat de Braziliaanse president Bolsonaro het Amazonegebied minder belangrijk vindt dan landbouw en handel. Ook zijn Nederlandse boeren tegen de concurrentie vanuit Zuid-Amerika, omdat daar minder harde regels gelden voor dierenwelzijn.
In februari loodste het kabinet het verdrag met moeite door de Tweede Kamer, met 72 stemmen voor en 69 tegen. In de Tweede Kamer stelde vooral Thierry Baudet van Forum voor Democratie de ongrondwettelijkheid van het verdrag aan de orde.
De brief aan de senaat is ondertekend door hoogleraren, advocaten en juristen, onder wie de initiatiefnemers advocaat Meike Terhorst en rechtsgeleerde Wybe Douma van EU Legal – Centre for European and International Law. Ook maatschappelijke organisaties Milieudefensie en Urgenda onderschrijven de brief.
Lees ook:
Tweede Kamer wil af van het Mercosurverdrag
Een Kamermeerderheid wil dat het kabinet zich terugtrekt uit het handelsverdrag met Zuid-Amerika.
Misschien is er toch nog hoop voor het Ceta-verdrag
Mogelijk is er toch nog een muizengaatje voor het Ceta-verdrag. De PvdA twijfelt.
