Het World Economic Forum en directeur Klaus Schwab zijn het mikpunt van complotdenkers. Maar wat behelzen de ideeën van Schwab eigenlijk precies?
Er landen deze maand geen helikopters in de sneeuw van het Zwitserse bergdorp Davos, zoals in januari 2020, toen de Amerikaanse oud-president Donald Trump het World Economic Forum (Wef) bezocht. Oprichter en directeur Klaus Schwab (83), een Duitse econoom en ingenieur, heeft zijn nieuwjaarsreceptie voor politici, denkers, wetenschappers, bedrijven en maatschappelijke organisaties opnieuw moeten uitstellen vanwege corona.
In 2020 had Schwab nog drieduizend gasten. Zij kwamen om te netwerken en om de toestand in de wereld te bespreken. Kort daarna kreeg Europa met Covid-19 te maken.
Wel komt het Wef dinsdag met een rapport over de risico’s voor de wereld. De zeventiende editie van het Global Risks Report brengt de spanningen in kaart die voortvloeien uit de coronacrisis, kondigt het Wef aan. Verder gaat het over thema’s als de klimaatcrisis, cyberkwetsbaarheden en de concurrentiestrijd in de ruimte. De editie van vorig jaar ging over de toenemende ongelijkheid en het gebrek aan perspectief voor jongeren als gevolg van de coronacrisis.
Weinig optimisme over de vooruitzichten voor de wereld
Slechts één op de tien ondervraagde leden van het WEF verwacht dat het wereldwijde herstel de komende drie jaar zal versnellen. Dat blijkt uit uit een peiling onder bijna duizend leiders uit het bedrijfsleven, de overheid en de academische wereld. Slechts één op de zes is optimistisch over de vooruitzichten voor de wereld.
In het jaarlijkse risicorapport van het WEF wordt klimaatverandering door de ondervraagden gezien als het grootste gevaar, terwijl afbrokkeling van de sociale samenhang, levensonderhoudcrises en verslechtering van de geestelijke gezondheid worden beschouwd als risico’s die het meest zijn toegenomen sinds het begin van de coronapandemie.
Extreem weer wordt gezien als het grootste risico voor de wereld op korte termijn. Het grootste risico voor de komende twee tot tien jaar is volgens de ondervraagden het mislukken van de acties om klimaatverandering tegen te gaan.
Het akkoord op de COP26-klimaatconferentie van de VN in november in Glasgow om te blijven streven naar een beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad Celsius, wordt alom geprezen, maar veel van de bijna tweehonderd landen hadden op meer gehoopt.
Het rapport belicht ook vier gebieden van opkomend risico, zoals cyberbeveiliging, een wanordelijke klimaattransitie, migratiedruk en concurrentie in de ruimte. Het vooruitzicht van 70.000 satellietlanceringen in de komende decennia, naast ruimtetoerisme, verhoogt het risico op botsingen en toenemend puin in de ruimte te midden van een gebrek aan regelgeving. “Wie bestuurt de ruimte?”, is dan ook een belangrijke vraag volgens de samenstellers van het rapport.
Boosheid
De pandemie zorgt voor boosheid tegen beleidsmakers en politici, schreef Schwab al in zijn boek Covid-19: The Great Reset, dat halverwege 2020 verscheen. Mensen zullen ontevreden zijn met het beleid van hun overheid. De onzekerheid die de pandemie veroorzaakt, kan tot felle demonstraties leiden, schreef Schwab, en die sociale onrust kan nog jaren duren.
Ook vertelde hij dat mensen tijdens epidemieën in de voorbije eeuwen altijd geruchten en valse informatie hebben verspreid, en op zoek gingen naar een zondebok. Inmiddels is het Wef zelf het mikpunt geworden van complotdenkers. De term ‘Great Reset’ staat bij sommige twitteraars en demonstranten symbool voor kwade opzet.
Machthebbers of miljardairs zouden de pandemie misbruiken voor eigen gewin, met medewerking van het Wef. Op sociale media wordt Schwab neergezet als een kwade genius. Op een bewerkte foto is hij afgebeeld als poppenspeler die premier Mark Rutte bestuurt. Anonieme accounts vergelijken hem met Darth Vader uit Star Wars of Dr. No uit de gelijknamige James Bond-film.
‘Waarom loopt Rutte al jaren rond met een Wef-tas?’
Sinds vorig jaar heeft de zoekterm ‘Klaus Schwab’ bij Google Trends een vlucht genomen, vooral in Nederland. In de Tweede Kamer stelt Forum voor Democratie (FvD) vragen over het Wef, omdat daar Nederlandse kabinetsleden te gast zijn geweest.
“Waarom loopt de premier al jaren ostentatief rond met een Wef-tas?”, vroeg FvD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen schriftelijk aan demissionair premier Rutte. “De minister-president gebruikt deze tas voor het meenemen van zijn spullen naar zijn werk”, was het antwoord vorige maand.
Kamerlid Gideon van Meijeren van FvD zei in de Tweede Kamer dat het World Economic Forum “er openlijk voor pleit om de coronacrisis te misbruiken om een totalitaire controlestaat uit te rollen”. En hij zegt dat Schwab er in zijn boek The Great Reset voor pleit om nationale democratieën te vervangen door een wereldwijde technocratie.
Maar in het boek van Schwab is dat pleidooi niet terug te vinden. Hij schrijft dat de positie van de overheid wordt versterkt tijdens de pandemie, alleen al door de maatregelen tegen de verspreiding van corona. Verder zegt Schwab voor internationale samenwerking te zijn als dat helpt om wereldwijde problemen zoals klimaatverandering aan te pakken.
Wat is het Wef?
Het World Economic Forum is een non-profitorganisatie, opgericht in 1971 en gevestigd in Genève. Naar eigen zeggen brengt het forum de belangrijkste politieke, zakelijke, culturele en andere leiders samen om mondiale, regionale en industriële agenda’s vorm te geven. De organisatie gelooft dat het zo voor positieve verandering kan zorgen. Het Wef wil publiek-private samenwerkingen stimuleren en ondersteunt ook de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Naast de jaarvergadering in het Zwitserse Davos organiseert het forum bijeenkomsten in China en de Verenigde Arabische Emiraten. Op uitnodiging kunnen bedrijven tegen betaling lid worden. In 2019 bedroeg de omzet van het Wef volgens het jaarverslag omgerekend 330 miljoen euro.
De helden van de maatschappij worden het slechtst betaald
Ook pleit Schwab in The Great Reset nadrukkelijk voor investeringen in een groene, duurzame economie. Net als voor een socialer beleid dat voor minder ongelijkheid moet zorgen. “De ontnuchterende waarheid is dat de helden van de acute Covid-19-crisis, degenen die op eigen risico de zieken verzorgden en de economie lieten draaien, tot de slechtst betaalde professionals horen”, schrijft hij. Dat moet veranderen, vindt Schwab, want een verpleegster is waardevoller voor de maatschappij dan een flitshandelaar op de beurs.
Vanwaar die term Great Reset? In zijn boek zegt Schwab lessen te willen trekken uit eerdere pandemieën. “De geschiedenis heeft geleerd dat een epidemie de grote herstarter (resetter) van de economie en de sociale structuur van een land is. Waarom zou dat anders zijn met Covid-19?”
Op het moment van schrijven zag Schwab vooral rampspoed om zich heen. Er was nog geen vaccin, de werkloosheid was hoog, het vliegverkeer was ontregeld en economen vreesden een faillissementsgolf. Hij wilde identificeren wat er mogelijk verandert door corona en doet ook suggesties aan beleidsmakers en bedrijven. Hoe kunnen zij ondanks alle problemen op termijn bijdragen aan een betere wereld?
Versnelde digitalisering
Schwab heeft veel interesse in technologie en het bedrijfsleven en hij verwacht dat bestaande trends op het gebied van digitalisering en automatisering zullen versnellen. Als hij over de technologische ontwikkelingen schrijft, meldt hij in zijn boek ook de kritiek van privacydeskundigen die voor een surveillancemaatschappij vrezen.
Vorige maand zei het Nederlandse demissionaire kabinet dat het Wef een platform biedt voor de uitwisseling van ideeën en kennis over actuele onderwerpen. Het programma The Great Reset Initiative van het Wef richt zich op de coronacrisis en de nasleep ervan. Het kabinet zegt deze inzet van het Wef te steunen.
Concrete aanwijzingen dat het Wef snode plannen heeft, zijn er niet. Gezien zijn volle adressenboekje en zijn prominente gasten heeft Schwab een zekere invloed op politici. Of die groter is dan de invloed van lobbyisten in Den Haag of Brussel, is niet bekend.
Ook organisaties zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank organiseren kennissessies voor beleidsmakers en andere geïnteresseerden over actuele thema’s. Waarom komen politici dan ook nog naar Davos? Deels omdat er veel invloedrijke mensen komen. De jaarvergadering biedt behalve paneldiscussies ook de mogelijkheid tot een-op-eengesprekken. Notulen worden er niet gemaakt, en door de geslotenheid heeft het evenement altijd iets schimmigs gehouden.
Lees ook:
Negeren of aanvallen: de Kamer weet zich geen raad met Baudet
Negeren of normeren? Weglopen of weerspreken? De Tweede Kamer worstelt met Thierry Baudet en zijn Forum voor Democratie. Of zijn er meer strategieën?
Voor beleggers was de coronatijd goud waard – maar dat biedt geen garantie voor de toekomst
In de afgelopen twee jaar was er een pandemie en die is er nog. Maar met uitzondering van de winter van 2020, toen de koersen in ongekend tempo daalden vanwege dat onbekende fenomeen, is het vrijwel alleen maar hosanna op de beurzen.
