Hekken verdwijnen rond het laatste stuk Philips-historie: Eindhoven koopt enorm landgoed aan

Er zijn maar weinig plekken waar de ontwikkelingen elkaar zo snel opvolgen als in het Eindhovense stadsdeel Strijp. Tot in de jaren negentig was dit het epicentrum van het grote Philips. Drie enorme fabriekscomplexen lagen er: Strijp-S, Strijp-T en Strijp-R. Vlak daarnaast, in Philipsdorp bijvoorbeeld, lagen de arbeiderswijken voor het personeel. De baas zelf had zijn landgoed De Wielewaal, pal achter zijn industriële bolwerk. Frits Philips zou er tot zijn dood in 2005 – hij was toen 100 jaar oud – blijven wonen.

Een jaar of tien geleden stond de herontwikkeling van al wat Philips was nog in de kinderschoenen. Inmiddels is Strijp-S omgevormd tot een soort tweede stadscentrum, met bedrijven, winkels en woningen. In deze omgeving bleven de ondernemersgeest en de iconische fabrieksgebouwen behouden, maar werd en wordt verder volop vernieuwd: elk jaar komt er wel weer een nieuw woonblok bij.

Strijp-R is nu een nieuwe woonwijk met een knipoog naar het verleden. Topontwerper Piet Hein Eek fungeert als uithangbord: hij heeft zijn werkplaats in het gebouw waar jarenlang onderdelen van Philips-tv’s werden gefabriceerd. De rondweg door de wijk heet niet voor niets ‘de Beeldbuisring’.

Nog één terrein achter hekken

Zo is de voormalige ‘verboden stad’ – wie niet bij Philips werkte, kwam er ook niet binnen – inmiddels uitgegroeid tot een openbaar icoon. Maar er is nog altijd één groot oud-Philipsterrein dat achter hekken schuilgaat: het landgoed waar Frits Philips woonde. In 2007 werd het verkocht aan textielondernemer, zelfbenoemd sokkenboer, Marc Brouwers.

Die zette zijn landhuis met bijna 150 hectare grond in 2016 weer te koop wat tot een jarenlange rituele dans leidde. Geïnteresseerden waren er volop. Oligarchen en oliesjeiks, zo liet hij zich in het Eindhovens Dagblad ontvallen. Maar ook partijen met grootse woningbouwplannen. En ook de gemeente had er wel een oogje op. Maar zie maar eens tegen al dat grote geld op te boksen.

Tot de schoorsteen van het landhuis vorige week ineens witte rook blies. Toch de gemeente, voor 29 miljoen euro. “We kregen als gemeente ook regelmatig plannen binnen van potentiële kopers. Maar zevenhonderd woningen, daar wilden we niet aan meewerken”, blikt wethouder Yasin Torunoglu (ruimtelijke ordening) terug. “De meerwaarde van groen voor de stad is steeds meer onder de aandacht gekomen”, vult zijn collega-wethouder Rik Thijs (groen) aan. “Het is ook een investering in de leefbaarheid en het vestigingsklimaat.”

Drie keer het Vondelpark

En dus keken ze elkaar in het Eindhovense college van B en W nog eens diep in de ogen. Torunoglu: “We besloten nog één ultieme poging te wagen.” De gedachte daarachter heeft weinig met het statige landhuis te maken. Maar des te meer met de grond, een terrein drie keer zo groot als het Amsterdamse Vondelpark. “Met alle groengebieden eromheen ontstaat een aaneengesloten gebied van 600 hectare, dat direct aan de stad grenst”, vervolgt Thijs.

Hoe al dat nieuwe groen en het Philips-erfgoed op het terrein precies zijn invulling krijgen, is een vraag die nog moet worden beantwoord. “We hebben in het voortraject al met veel verschillende partijen contact gezocht”, benadrukt Torunoglu. Natuurmonumenten en Brabants Landschap bijvoorbeeld, maar ook diverse belangrijke partijen en bedrijven in en rondom het gebied. “Bij alle partijen proefden we enthousiasme en de wil om mee te denken. Als de helft de schouders zou hebben opgehaald, hadden we de stap niet gezet.”

De koop is nog niet definitief rond, zo benadrukken de wethouders: de uiteindelijke beslissing is volgende week vrijdag aan de Eindhovense gemeenteraad. Wel zijn de reacties – zowel vanuit de stad als de politiek – overwegend positief. Mocht de raad instemmen, dan krijgt de gemeente de grond dit voorjaar in handen. Maar ze heeft ook al bij voorbaat tijd gekocht: Brouwers mag er tot 2025 blijven wonen. Daarna wordt het nieuwe stadsgroen waarschijnlijk in fases opengesteld.

Appels en peren plukken

Hoe precies, daar mag heel Eindhoven nu over mee gaan denken. Bijvoorbeeld overbuurman Carlos Faes. Hij heeft het allereerste openbare stukje Philips onder zijn hoede: de Philips Fruittuin, die decennialang vers fruit leverde aan de kantine en medewerkers. Faes maakte er na het vertrek van de multinational een plek van de stad van, waar iedereen zelf zijn appels en peren kan komen plukken.

“Wat het moet worden, daar hou ik me liever nog even over op de vlakte”, zegt hij. “Maar ik vind het geweldig dat de gemeente het gekocht heeft.” Toen hij met de fruittuin begon, lag die gevoelsmatig nog ver van de stad, een kilometer of twee achter een stel verlaten fabrieken. Maar op die plek wonen nu volop mensen, die de weg naar zijn stukje Eindhoven al hebben gevonden. “Zo zijn we de schakel tussen stad en platteland. Die verbinding wordt straks alleen maar sterker.”

En voor wie vindt dat dit qua toekomstplan allemaal nog wel erg weinig houvast biedt: ook de ontwikkeling van Strijp-S startte ooit met een groot terrein dat helemaal opnieuw moest worden ingekleurd. Het Eindhovense gemeentebestuur heeft er in elk geval al een gevleugelde uitspraak voor verzonnen: “De verboden stad is al open. Nu de verboden tuin nog.”

Lees ook:

Eindhovens Evoluon krijgt oude functie terug en wordt weer een museum

Het Evoluon in Eindhoven krijgt zijn oude functie terug: het wordt een museum over de toekomst van de aarde.