Grote stijging van zelfstandigen die hun bedrijf opheffen

Corona leidt vooralsnog niet tot extra faillissementen, maar wél tot fors meer bedrijfsbeëindigingen. Vorig jaar nam het aantal ondernemers dat vrijwillig stopt met 20 procent toe. In 2020 hieven 140.000 ondernemingen zichzelf op, tegenover 115.000 in 2019. Veruit het grootste deel daarvan was zelfstandige, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS).

Met name in de ‘specialistische zakelijke dienstverlening’ gaven ondernemers er de brui aan. Dat is een parapluterm voor alles van advies-, reclame en uitzendbureaus tot verhuurbedrijven, architecten en beveiligers, en daarvan stopten er vorig jaar tienduizend meer dan in 2019. Ook relatief veel (detail)handelaren en ICT-bedrijven staakten hun werkzaamheden (respectievelijk zo’n 3500 en 2800 meer).

“Voor deze bedrijven was het aantrekkelijker om er zelf mee te stoppen dan om failliet te gaan”, zegt Marjolijn Jaarsma van het CBS. “Om niet tot het gaatje te gaan dus, en om niet dieper in de schulden te raken dan nodig.” Door op tijd te stoppen houden ze nog wat kapitaal over, desnoods om opnieuw te beginnen met een ander bedrijf, zegt ze.

‘Als zzp’er eenvoudiger om te stoppen’

Het gaat in overgrote meerderheid om (heel) kleine bedrijven. Zo was 89 procent van de gestopte ondernemers een zelfstandige. Nog eens 10 procent had minder dan tien mensen op de loonlijst staan. Dan blijft er nog geen 1 procent van de opgeheven ondernemingen over waar meer dan tien mensen werkten. Laat je de zzp’ers even buiten beschouwing, dan stopten vooral veel restaurants. Op de tweede plaats staan cafetaria’s en lunchrooms, en op drie online kledingwinkels.

Dat er relatief veel zzp’ers stopten kan betekenen dat de noodsteun van de overheid minder goed aankwam in die hoek, zegt Jaarsma, al heeft het CBS dat niet onderzocht. Zelfstandigen krijgen een partnertoets als ze zich aanmelden voor steun. Heeft de partner van de zzp’er genoeg inkomen, dan gaat de overheidssteun niet door. “Het kan zijn dat je dat nu terugziet in deze cijfers”, zegt Jaarsma.

Het is ook gewoon eenvoudiger om als zzp’er te stoppen, zegt Katinka Jongkind, sectoreconoom van ING. “Je hebt geen personeel voor wie je een ontslagvergoeding moet betalen. En je zit vaak niet vast aan een bedrijfspand omdat je vanuit huis werkt.”

Nu meer bedrijven dan voor corona

Ondertussen begónnen er ook meer mensen met een nieuw bedrijf vorig jaar, zo meldt het CBS. Dat, in combinatie met het feit dat het aantal faillissementen door alle noodsteun juist afnam, maakt dat er nu meer bedrijven in Nederland zijn dan voor corona. Ondanks alle stoppers, dus. “Bij die nieuwe bedrijven moet je vooral denken aan nieuwe webwinkels, maar ook aan bureaus die online studiebegeleiding aanbieden”, zegt Jaarsma. Of daar dezelfde mensen achter zitten die eerder het jaar zijn gestopt met hun vorige bedrijf, kan het CBS niet zien.

Overigens schreef Jongkind vorig jaar al dat het in sommige sectoren veel logischer is om zelf te stoppen dan het op een faillissement laten aankomen. “Dat is vooral zo bij bedrijven met weinig kapitaal. Daar levert een gedwongen verkoop van de inboedel immers weinig op”, zegt ze. Juist in de sectoren waar corona het hardst toesloeg – horeca en cultuur – speelt dat erg, stelt Jongkind. Schuldeisers zullen daar minder vaak een faillissement aanvragen, gegeven dat die hele procedure – gechargeerd – niet veel meer oplevert dan de opbrengst van wat tafels en stoelen.

Lees ook:

Ondanks de recessie gaan niet meer, maar juist mínder bedrijven failliet. Hoe kan dat?

Sinds in maart de coronapandemie uitbrak worden de cijfers over faillissementen gevreesd, maar elke maand vallen ze weer mee. Er gaan nauwelijks bedrijven over de kop. Hoe kan dat?