‘Gemeenteambtenaren weten te weinig van schuldhulp’

Gemeenten zijn bij wet verplicht een helpende hand uit te steken als iemand verdrinkt in de geldzorgen, maar in de praktijk duwen ze diegene juist verder kopje onder. Dat ervaart de Zwolse jurist Peter Kamp. Namens adviesbureau Frankhuis­ & Twistvliet voert hij tientallen zaken over schulden en bijstand door het hele land.

Kamp stelt dat het ambtenaren vaak ontbreekt aan wettelijke kennis. Deze week praat de vaste commissie voor sociale zaken en werkgelegenheid in de Tweede Kamer over schulden. Kamp hoopt dat de gemeentelijke onwetendheid besproken wordt. “Het loopt op zoveel fronten fout. Er moet duidelijk iets veranderen.”

Waar schort het precies aan bij de gemeenten waartegen u procedeert?

“Het gaat vaak al mis bij het geven van informatie over de schuldhulp die iemand krijgt. Een van de trajecten waar je in kunt komen is beschermingsbewind. Dan is er een bewindvoerder die over je inkomsten en uitgaven gaat. Maar lang niet iedereen weet dat die bewindvoerder nog geen schulden aflost. Dat gebeurt alleen in de minnelijke en wettelijke schuldhulpverlening. Dat krijgen mensen in beschermingsbewind vaak niet te horen. Die hebben de illusie dat ze hun schuld wegwerken.

“We hebben al meegemaakt dat een gemeente de bewindvoerder liefst 18 maanden gaf om uit te zoeken of iemand recht heeft op zo’n aflossingsprocedure. Dat duurt veel te lang. Terwijl het bijna altijd direct duidelijk is dat zo iemand dringend hulp nodig heeft bij het aflossen.”

U stelt zelfs dat gemeenten soms de oorzaak zijn van schulden, omdat ze de bijstandsregels niet goed kennen.

“Dat gaat over het verrekenen van iemands inkomen met de bijstandsuitkering. Wat je onder bijstandsniveau verdient, vult de gemeente aan. Wij hebben meerdere zaken lopen tegen gemeenten die schatten hoeveel iemand zal gaan verdienen die maand, om dat alvast van de bijstandsuitkering af te halen. Een technisch verhaal, maar in het kort betekent dit dat mensen in de bijstand meerdere tientjes per maand aan zichzelf moeten voorschieten. Dat lukt ze vaak niet, natuurlijk. Waardoor ze in de schulden raken, juist doordat ze een baantje vonden.

“En het is gewoon onrechtmatig. We winnen al die zaken tot nu toe dus ook, met een eerder arrest van de Centrale Raad van Beroep hierover in de hand. Overigens zijn er ook gemeenten waarbij het allemaal goed gaat. Wij krijgen natuurlijk alleen signalen uit plekken waar het misloopt.”

D66 wil mensen met schulden een soort joker geven. Dan hoeven ze desgewenst een maand niet af te lossen om even wat lucht te krijgen, bijvoorbeeld met kerst. Goed idee?

“Sympathiek, maar het zou veel meer helpen als overheid en gemeenten alle toeslagen en de bijstand op een handig tijdstip overmaken. Dat is nu vaak niet het geval. In Zwolle komt de bijstandsuitkering bijvoorbeeld op de 31ste. Dan ga je voorbij aan het feit dat veel rekeningen juist de week daarvoor worden afgeschreven.

“Verder: maak die wettelijke schuldsanering wat minder lang. Nu duurt die drie jaar, en mensen zitten al die tijd totaal klem met een gigantisch laag inkomen. Tegelijkertijd is de aflossing nihil. Het gaat dus in feite om boetedoening. Sommigen zeggen: boeten is prima, je hebt die schulden ook zelf gemaakt. Maar ik zie dat veel van die schulden door de overheid komen. Door het vorderen van te veel verkregen toeslagen bijvoorbeeld, of de belastingcrisis met de kinderbijslag. Dan is boetedoening niet terecht.”

Lees ook:

Meer schuldenaren zonder schuldhulp: hoe kan dat?

Mensen met schulden lijken hun geldproblemen te onderschatten. Of ze kennen de weg naar de schuldhulp niet, wijst nieuw onderzoek uit.

Expert: Schuldhulp is nu nog een loterij. Mensen moeten weten waar ze recht op hebben

Staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) spant zich in om mensen van hun schulden af te helpen, maar een eenduidig gemeentebeleid zou volgens lector Nadja Jungmann pas echt zoden aan de dijk zetten.