Flexibele arbeidsmarkt geeft jongvolwassenen kopzorgen

Een onbezorgd leventje is beslist geen vanzelfsprekendheid voor een groot deel van de Nederlandse jongvolwassenen. Vooral over hun financiële en maatschappelijke toekomst maken Nederlanders van tussen de 18 en 35 jaar zich zorgen. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (Nidi) dat vrijdag in het tijdschrift Demos verschijnt. Onderzoeker Lin Rouvroye vertelt over de bevindingen.

Over welke zaken maken jonge Nederlanders zich vooral zorgen?

Rouvroye: “Jongvolwassenen maken zich met name zorgen over hun carrièreverloop, over hun economische zelfstandigheid en over hun toekomstige mentale gezondheid. Zo vulde 42 procent van de ondervraagden in dat zij piekeren over of ze wel de juiste loopbaankeuzes maken. En 35 procent maakt zich zorgen over of zij wel voldoende inkomen voor een prettig leven zullen kunnen verdienen. 27 procent is bang om een burn-out te krijgen en ondanks de krappe arbeidsmarkt is toch nog 15 procent ongerust over langdurige werkloosheid.”

Jonge mensen die langer gestudeerd hebben en meer diploma’s hebben, zien het minder somber in. Is dat logisch of opvallend?

“Wat opvalt is dat verschillen in zorgen over de toekomst op basis van het reeds behaalde opleidingsniveau zo duidelijk zichtbaar zijn. Let wel: het gaat hier om mensen aan de start van het volwassen leven. Het had ook zo kunnen zijn dat jongvolwassenen, ongeacht opleidingsniveau, tegen zichzelf zouden zeggen: ‘Je bent jong en je wilt wat. Het komt wel goed met mij.’ Maar die jeugdige onbevangenheid zien wij in de antwoorden niet terug. Dat onderstreept in ieder geval hoe belangrijk we het in Nederland zijn gaan vinden dat je toch wel minimaal een hbo-diploma hebt. Dat belang van het opleidingsniveau werkt ook door in zorgen over wonen, bijvoorbeeld over of je een huis zal kunnen kopen.”

Wat is de reden dat Nederlandse jongvolwassenen zich zo druk maken over hun toekomst?

“Alles wijst erop dat de flexibilisering van de arbeidsmarkt een cruciale rol speelt. De afgelopen decennia had een groeiend deel van de werkenden tussen de 18 en 35 jaar een flexibel arbeidscontract. In veel branches is het moeilijker om in vaste dienst te komen. Mensen met een flexibel arbeidscontract hebben gemiddeld een lager inkomen en een grotere kans om zonder werk te komen zitten. Met een onzeker dienstverband voel je ook meer druk om jezelf te bewijzen. Dat heeft zijn weerslag op de mentale gezondheid. Door snelle technologische ontwikkelingen wordt het bovendien onvoorspelbaar hoe werk er in de toekomst uitziet. Ook die onzekerheid geeft stress.”

Is deze zorgelijke blik op de toekomst nieuw onder jongeren? Of is het iets van alle tijden?

“Het begin van het volwassen leven was altijd al spannend, een bepaalde mate van onzekerheid hoort bij die levensfase. Nieuw is de opeenstapeling van structurele onzekerheid. Niemand durft te zeggen waar het met de baanzekerheid op de arbeidsmarkt naartoe gaat. De woningmarkt is al tijden oververhit. Burn-outklachten komen in de groep 18-35 jaar vaker voor. Dat alles maakt dat de bodem onder het bestaan van jongeren kwetsbaarder is dan een aantal decennia geleden.”

Wat moet er gebeuren om jonge mensen weer een vrolijker perspectief te geven?

“Dat begint bij bewustzijn en aandacht voor de maatschappelijke positie van jongvolwassenen. Hoe staat het met de bestaanszekerheid van deze demografische groep? Die vraag verdient aandacht en bewustzijn van zowel de overheid als het bedrijfsleven. Stimuleer als overheid kortere routes naar vast werk. Doe als werkgever iets aan het verminderen van prestatiedruk. We hebben te maken met vergrijzing, dus er komt steeds meer op jonge schouders neer. Bied jonge mensen daarom het vertrouwen in een goede start van hun volwassen leven. Als zij het pad kunnen zien, kunnen zij het ook bewandelen.”

Lees ook:

Niet voor iedere dip naar de psych. Zo wil staatssecretaris Van Ooijen de jeugdzorg ontlasten

Jongeren met depressies, angsten of stress kunnen niet allemaal naar de overbelaste jeugdzorg, zegt staatssecretaris Maarten van Ooijen (ChristenUnie).

Bijna twee derde van jongeren voelt zich eenzaam. Wat kun je daar aan doen?

Wanneer jongeren al vroeg leren omgaan met hun eenzaamheid, worden ze gelukkigere volwassenen, zeggen eenzaamheids-onderzoekers.