Drie manieren om van zwakke regio’s weer welvarende regio’s te maken

De verschillen in welvaart en welzijn nemen toe in Nederland. Hoe krijg je zwakke streken er weer bovenop?

Liefst drie adviesraden constateren maandag eenduidig: mensen die in de ene streek van Nederland wonen hebben het veel minder goed dan in andere gebieden van het land. En die verschillen groeien. De kunst is nu om zwakke regio's nieuw leven in te blazen. Dat kan op verschillende manieren, zeggen econoom Rogier Aalders en bijzonder hoogleraar bestuurskunde Martijn van der Steen.

Zet brede welvaart bovenaan

Het allerbelangrijkste is dat het niet alleen economisch goed gaat met de inwoners van het land maar het liefst op zoveel mogelijk terreinen, benadrukt Rogier Aalders, regionaal econoom bij RaboResearch Nederland. “We zien regio’s al decennialang uit elkaar groeien. Dat roept hoe langer hoe meer de vraag op of alles per se economisch rendabel moet zijn.” Kijk liever naar hoe Nederlanders er ‘in de breedte’ bijzitten, zegt Aalders. Dat houdt niet op bij een behoorlijk inkomen. Er moet ook een slager en een bushalte zijn. Het goed hebben in een streek, dat is het hele plaatje. “Wonen, baanzekerheid, sociale contacten, verkeer en vervoer, veiligheid, gezondheid; we kunnen steeds beter meten hoe het met die brede welvaart is gesteld. Die kijk op het totale plaatje begint nu pas tot politiek Den Haag door te drinken. Als het goed is staat het begrip pas de volgende keer in de Miljoenennota.”

Leg accenten: kies per streek wat je belangrijk vindt

De ene regio is de andere niet, zegt bijzonder hoogleraar bestuurskunde Martijn van der Steen. “In die regio's gebeurt van alles. Er zijn verbindingen tussen onderwijs en maatschappelijke instellingen, tussen burgers en gemeenten, enzovoort.” Van der Steen is als lid van de Raad Volksgezondheid en Samenleving mede-samensteller van het vandaag gepubliceerde adviesrapport over regionale verschillen. Om zwakkere gebieden nieuw leven in te blazen pleit ook hij voor de focus op het hele pakket aan zaken die het leven aangenaam maken. En niet alleen de economische kant voorop stellen: “Leg niet overal brain- en mainports aan maar zorg ook voor een sterk sociaal en maatschappelijk aanbod.”

Aalders: “Maak vervolgens de goede keuzes in de uitvoering. Als je een weg aanlegt heeft dat doorgaans een positief effect op de economie in een streek maar een negatief effect op de natuur.” Zulke afwegingen zijn moeilijk, erkent Aalders. “Soms moet de politiek daarom ingrijpen. Door bijvoorbeeld toch een investering te doen, ook al is die op de korte termijn niet rendabel.” En laat de aanname nu eens los dat de verschillen tussen regio's een kwestie zijn van stad versus platteland, benadrukt Aalders: “We noemen het niet voor niets brede welvaart. In de stad is de omgeving vaak viezer en zijn de huizenprijzen hoger. In Groningen trekken jonge mensen weg omdat daar weinig opleidingen zitten. Als je het over achterblijvende gebieden dan komen die net zo goed in delen van steden voor. Verschillen lopen niet altijd langs traditionele lijnen.”

Betrek burgers erbij, laat het Rijk niet domineren maar meedoen

De overheid heeft een rol in het repareren van de regio, maar het Rijk moet niet dominant zijn, stelt Van der Steen. “Je kunt als overheid heel goed mensen helpen zonder dat je daarbij de baas speelt. Maar het moet een regionaal proces zijn waaraan veel spelers meedoen en dat van onderop vorm krijgt. Het Rijk doet dus volop mee aan de ontwikkeling van regio's, maar als één van de deelnemers. Wel moeten bestuurders zelf contact maken met de bevolking.” Net als Aalders ziet Van der Steen veel in het vergaren van kennis om daar vervolgens op voort te bouwen: “Aan de brede welvaart in een bepaalde streek kun je veel afmeten. Wat doet het met een regio als een verpleeghuis sluit? Maak van brede welvaart de norm.”

Lees ook:

Voor welvaart en welzijn maakt het steeds meer uit waar je woont

Het mag niet zo zijn dat de ene streek wel een bus en een bakker heeft en de andere niet. Verschillen tussen regio's worden steeds groter.