DNB: Ook zonder maatregelen krijgt de economie harde klappen

De medische crisis werd een economische crisis. Nu is het zaak om een financiële crisis te voorkomen, zegt De Nederlandsche Bank: een crisis waarin banken in de problemen raken doordat bedrijven en huishoudens in geldnood komen. Die risico’s nemen toe door de tweede coronagolf. “Een golf aan wanbetalingen en faillissementen kan leiden tot grote economische schade en tot risico’s voor de financiële sector”, schrijft de centrale bank dinsdag in een analyse.

Daarom moet de overheid de steunmaatregelen niet te vroeg en niet te abrupt afbouwen, zegt DNB-president Klaas Knot bij de presentatie van het halfjaarlijkse Overzicht Financiële Stabiliteit (OSF). “De kosten van te vroeg stoppen met steunmaatregelen is groter dan de potentiële kosten van te lang doorgaan”, aldus Knot. De steun is voor een grote groep bedrijven namelijk essentieel om de coronacrisis te kunnen overleven.

“Er is geen afruil tussen economie en gezondheid”, benadrukt Knot. “Ook zonder maatregelen zal de economie hard geraakt worden, en daarom moet iedereen zijn bijdrage leveren aan de inperking van het virus. Dat is niet alleen in het belang van de gezondheid, maar ook in het belang van de economie.” Zolang het virus blijft rondgaan en de besmettingen oplopen, worden mensen vanzelf ‘kopschuw’ om hun geld uit te geven, zegt Knot. Het IMF bracht vorige week al naar buiten dat een snelle lockdown beter is voor de economie, dan het zo lang mogelijk afwachten in de hoop bedrijven te sparen.

Nieuwe onzekerheid

Dat het financiële stelsel voorlopig schokbestending is gebleken voor de coronacrisis, is mede te danken aan de maatregelen van overheden, centrale banken en toezichthouders. Maar de tweede golf besmettingen zorgt voor nieuwe onzekerheid. Banken houden er al rekening mee dat leningen aan bedrijven in zwaar getroffen sectoren niet worden afbetaald.

De prijsdalingen op de vastgoedmarkt zijn zorgelijk voor financiële instellingen. Door het thuiswerken, online winkelen en het terugvallende toerisme staat de waarde van kantoorgebouwen, horeca- en winkelpanden onder druk. De prijzen van winkelvastgoed zijn in het tweede kwartaal bijvoorbeeld met 14 procent gedaald ten opzichte van het kwartaal ervoor, meldt het CBS.

Pensioenfondsen hebben 108 miljard euro belegd in commercieel vastgoed. Als ze daarop verliezen heeft dat rechtstreeks gevolgen voor de dekkingsgraad, de belangrijke verhouding tussen de bezittingen en toekomstige verplichtingen van de fondsen. DNB noemt de pensioenfondsen ‘onverminderd kwetsbaar’.

Banken hebben opgeteld voor 167 miljard euro aan bedrijfsleningen verstrekt met vastgoed als onderpand. Zodra steunmaatregelen en uitstel van betalingen aflopen, kan het aantal wanbetalingen verder toenemen voor dit soort kredieten. Als het onderpand in waarde is gedaald, zijn banken slechter af.

De huizenmarkt blijft hard gaan

Het is opmerkelijk, vindt DNB, dat de huizenmarkt zo hard blijft gaan. Dit heeft volgens Knot meer te maken met schaarste dan met optimisme. De centrale bank noemt het leengedrag van huishoudens risicovol, helemaal in het licht van oplopende werkloosheid en dalende inkomens.

Voor banken is het lastig om de balans op te maken. Knot: “De steunmaatregelen zijn belangrijk, maar zorgen er ook voor dat bepaalde signalen niet meer doorkomen bij de bank. Gewoonlijk gaan bedrijven in problemen betalingen missen of rood staan. Die signalen krijgt de bank nu niet, want de lonen worden deels door de overheid betaald en aflossingsverplichtingen zijn er even niet. Als de steunmaatregelen straks worden teruggenomen, zullen banken opnieuw moeten ontdekken hoe kredietwaardig hun klanten zijn.”

Knot citeert de Amerikaanse belegger Warren Buffett, die zei: Pas als het tij verandert, ontdek je wie naakt zwemt. “Die beeldspraak geldt hier ook.”

Lees ook:

IMF: Liever een snelle lockdown dan halve maatregelen

Overheden die de coronacrisis laten doorzieken, bewijzen hun economie geen dienst, zegt het Internationaal Monetair Fonds.