DNB-baas Klaas Knot waarschuwt: ‘Mondiale economie kwetsbaar bij langdurig lage rente’

De lage rente houdt misschien nog wel vijf jaar aan, en dat brengt grote gevaren met zich mee. Volgens Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank (DNB), drijft het investeerders tot het nemen van te grote risico’s, zo zei hij maandag tegen de Volkskrant. Ondertussen voelen consumenten, bedrijven en overheden weinig urgentie om hun schulden af te betalen.

De rente daalt al decennia, voornamelijk doordat de westerse samenleving vergrijst en daardoor minder uitgeeft. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de rente de laatste jaren stelselmatig verder verlaagd om de economie aan te jagen. Lenen wordt daardoor goedkoper, wat bedrijven en consumenten moet aanzetten tot uitgaven. Maar Knot, bekend criticaster van de laatste reeks renteverlagingen, voorziet dat mensen nu misschien wel meer gaan sparen. Dat drukt de inflatie juist. Precies wat de ECB niet wilde.

Potje voor de oude dag

Concreet zouden consumenten weleens meer kunnen gaan sparen, omdat ze niet meer zo zeker zijn van hun potje voor de oude dag. Verzekeraars- en pensioenfondsen zien hun verplichtingen – wat ze beloofd hebben uit te keren aan hun deelnemers – bij een lage rente snel toenemen.

Zo komt de pensioenvoorziening in gevaar. Jongeren gaan vervolgens méér sparen om zichzelf van een goede oude dag te voorzien, vreest Knot. Vooral in Nederland speelt dat gevaar, aangezien het Nederlandse pensioenstelsel relatief hard wordt geraakt door een lage rente.

Overigens stelt DNB al langer dat lenen niet voor té lange periodes goedkoop moet blijven. Dan neemt de prikkel om die schulden af te betalen ook af, zo schetste De Nederlandsche Bank afgelopen september nog in zijn halfjaarlijkse Overzicht Financiële Stabiliteit. Overheden, maar ook bedrijven en consumenten, kunnen ineens diep in de problemen komen, als de rente dan uiteindelijk wel weer stijgt.

Risico op zeepbellen

Daarnaast neemt het risico op zeepbellen toe, bijvoorbeeld op de huizen- en de aandelenmarkt. Met een lage hypotheekrente is er een run op huizen ontstaan, die de prijzen daarvan opdrijft. Om die prijzen te betalen, zijn Nederlanders steeds meer gaan lenen, in verhouding tot hun inkomen. Dat maakt die huishoudens kwetsbaar voor plotselinge prijsdalingen.

Tot slot lijken beleggers steeds meer risico’s te nemen op de financiële markten. Investeren in bedrijfs- of staatsobligaties levert met een lage rente amper nog rendement op. Dus zoeken institutionele beleggers als de beleggings- en pensioenfondsen het meer in het verstrekken van leningen aan bedrijven met een lagere kredietwaardigheid. De kans dat de lening wordt terugbetaald, is kleiner maar het rendement juist hoger. Wat het extra riskant maakt, is dat er vaak al sprake is van een hoge schuld bij de leners.

DNB ziet de markt in dit soort ‘hefboomleningen’ sterk groeien de laatste jaren. Vooral in Amerika zijn ze populair, maar ook in Europa staat er een record uit aan dit soort leningen. Vorige week toonde de internationale toezichthouder Financial Stability Board zich hier nog bezorgd over.

Lees ook:

DNB-president Knot: we moeten snel beginnen met korten op pensioenen

Pensioenfondsen moeten nu knopen doorhakken, zegt president van De Nederlandsche Bank (DNB) Klaas Knot.

De ECB heeft geen duif, geen havik, maar met Lagarde een wijze uil aan het hoofd

De nieuwe ECB-president wil de strategie van de centrale bank herzien én de twee kampen van centralebankpresidenten in de eurozone weer met elkaar verzoenen.