De staat moet KLM helpen, de vraag is welke eisen daar tegenover staan

De vraag is niet of er extra geld komt om KLM overeind te houden, de vraag is eerder wanneer. Minister Wopke Hoekstra (financiën) onderzoekt op welke manier het kabinet de luchtvaartmaatschappij kan ondersteunen om te voorkomen dat die failliet gaat.

Zonder staatssteun is KLM gedoemd om te vallen, zoals dat voor vrijwel alle luchtvaartmaatschappijen geldt. Voor de burgerluchtvaart, met zijn kleine marges per stoel, is het essentieel dat vliegtuigen vliegen. Maar sinds de coronacrisis half maart losbarstte, staat het grootste deel van de vloot aan de grond. In maart daalde het aantal passagiers bij KLM met 54 procent. Moederbedrijf AirFrance-KLM verwacht dat tot 1 mei slechts 10 procent van de geplande vluchten kan doorgaan.

6 miljard euro nodig

De Tweede Kamer werd donderdag vertrouwelijk door Hoekstra bijgepraat over mogelijke steun aan staatsdeelnemingen zoals KLM, Schiphol, NS en Holland Casino. De luchtvaartmaatschappij ontving al geld via de loonkostenregeling, waarbij de overheid 90 procent van de salariskosten op zich neemt.

De komende maanden zou AirFrance-KLM zo’n 6 miljard euro nodig hebben, meldt persbureau Reuters. Dat bedrag moet worden opgebracht door de Nederlandse en Franse overheden. Vrijdag werd bekend dat de Franse regering 20 miljard euro heeft gereserveerd om strategisch belangrijke bedrijven overeind te houden. De Franse minister van financiën Bruno Le Maire zegt dat hij AirFrance-KLM wil helpen. “Zonder twijfel zeer snel.”

Hoekstra heeft regelmatig contact met Le Maire. Het liefst maakt het kabinet gelijktijdig met Frankrijk een steunpakket bekend. Een steunoperatie hoeft er niet dit weekend al te zijn. AirFrance-KLM zegt dat er voor het derde kwartaal geld moet zijn om niet in liquiditeitsproblemen te komen.

Nationalisatie is duur

Staatssteun kan op verschillende manieren. De overheid kan geld uitlenen, of garant staan voor leningen door het bedrijf. Daarnaast kunnen belastingen opgeschort of kwijtgescholden worden. De meest vergaande optie is nationalisatie. Zover zal het niet zo snel komen, omdat de optie prijzig is, omdat er twee landen betrokken zijn, en omdat Nederland nu maar 14 procent van de onderneming bezit.

Normaal staat de Europese Commissie zeer kritisch ten opzichte van staatssteun, maar vanwege de ongekende omstandigheden stelt Brussel zich vermoedelijk coulanter op.

‘Geen topsalarissen en bonussen’

De Tweede Kamer zal eisen stellen aan een steunpakket. Tijdens het coronadebat van woensdag stelde PvdA-leider Lodewijk Asscher drie voorwaarden. Er moet rekening worden gehouden met werknemers, de staat moet zeggenschap krijgen en andere aandeelhouders moeten meebetalen. Na overleg met zijn ambtenaren zegde Mark Rutte dit min of meer toe. “Wat mij betreft is dit drietal een leidraad, maar je kunt het niet op voorhand in alle opzichten in precies dezelfde mate garanderen.”

Bij steun aan AirFrance-KLM wordt het moeilijk alle aandeelhouders te laten bijdragen. De luchtvaartmaatschappijen Delta Airlines en China Eastern hebben aandelen AirFrance-KLM en ontvingen zelf staatssteun van hun overheden.

ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins vindt dat de luchtvaartcombinatie in ruil voor steun géén topsalarissen en bonussen mag uitkeren. Ook wil hij eisen stellen aan duurzaamheid.

Jan Paternotte (D66) vindt dat KLM en Schiphol gehouden moeten worden aan hun streven vooral essentiële vluchten te laten plaatsvinden. “De afgelopen jaren kwamen er vooral vluchten naar Ibiza, Malaga en Las Vegas bij. Als we op de korte termijn KLM steunen, moeten we ook naar het langetermijnbelang voor het Nederlandse investeringsklimaat kijken.” Andere voorwaarden voor D66 zijn dat het bedrijf geen dividend uitkeert aan aandeelhouders of zelf aandelen inkoopt.

Lees ook:

De luchtvaart zal opkrabbelen, maar doorgaan op de oude voet ligt niet voor de hand

Nu de luchtvaart totaal ineen is gestort, is het de vraag hoe de sector straks weer opkrabbelt.