OnderzoekMenopauze
De overgang is een groot taboe op het werk. ‘Miljoenen vrouwen lijden in stilte’
Zweten, concentratieproblemen, moeheid: voor vrouwen in de overgang zijn dit bekende verschijnselen. De helft van hen heeft er ook last van op het werk. Maar zij vertellen dat niet tegen de baas.
Van alle vrouwen in de overgang die betaald werk doen, ervaart 36 procent dat zij weleens minder goed functioneren op het werk. Dat komt bijvoorbeeld door pijn of vermoeidheid. Ook beleeft bijna een derde van de vrouwen tussen de circa 45 en 65 jaar soms ongemakkelijke situaties op de werkvloer, bijvoorbeeld vanwege opvliegers, stemmingswisselingen of doorlekken van bloed of urine.
Een deel heeft lichamelijke klachten én komt in vervelende situaties op het werk terecht. In totaal geeft 55 procent aan dat de overgang vaak of soms invloed heeft op hun werkzaamheden. Dat blijkt uit een enquête onder 173.000 vrouwen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderzoeksinstituut TNO, die zij vrijdag publiceren.
2 procent van de vrouwen heeft zoveel klachten dat zij zich ziek melden. Vaak zonder te zeggen wat er precies is, want er rust nog een groot taboe op overgangsklachten. Ruim een derde van de vrouwen die er last van heeft, zegt er op de werkvloer niets over. Anderen bespreken het met één of twee collega’s. Slechts iets meer dan één op de tien heeft het er ook over met de leidinggevende.
Behoefte aan steun en begrip
Dat is niet slim, want ondertussen hebben deze vrouwen wel behoefte aan steun en begrip van hun manager, zo geven ze volgens het CBS en TNO aan. Uit eerder onderzoek van vakbond CNV bleek echter dat één op de vijf vrouwen bang is dat ze haar baan verliest als de leidinggevende van de klachten afweet. “Dat zijn schokkende cijfers”, zegt Anneke Westerlaken van CNV Zorg en Welzijn.
Westerlaken: “Miljoenen vrouwen lijden dus in stilte. In veel vitale sectoren zoals zorg, onderwijs en de welzijnssector gaat het zelfs om de overgrote meerderheid van alle werknemers.” CNV pleit ervoor dat werkgevers een menopauzebeleid ontwikkelen, met een rol daarin voor de bedrijfsarts en de vertrouwenspersoon.
Nieuw evenwicht
Nog steeds denken veel mensen – vooral mannen – dat de overgang alleen betekent dat vrouwen stoppen met menstrueren. Maar het behelst veel meer dan dat. In de vijf à tien jaar waarin vrouwen overgaan naar de onvruchtbare levensfase moeten de hormonen in het lichaam een nieuw evenwicht zoeken. Dan verandert niet alleen de regelmaat van de menstruaties. Minder oestrogeen heeft ook effect op het hart, de bloedvaten, botten en borsten.
Door de hormoonveranderingen kunnen klachten als opvliegers ontstaan, maar ook slapeloosheid, stemmingswisselingen of hoofdpijn. Een deel van de vrouwen krijgt ook psychische klachten. Slechts 20 procent van de vrouwen in de overgang geeft aan nergens last van te hebben, blijkt uit de cijfers van CBS en TNO. Een kwart zegt wel last te hebben, maar het hindert hen niet op het werk.
‘Met een opvlieger lijkt het of je emotioneel bent; mannen doen daar vaak lacherig over’
Susan Aretz (49) is zelfstandig ondernemer, schrijft kookboeken en heeft een onlineplatform. Na een drukke periode waarin ze een nieuw boek uitbracht, kreeg Aretz fysieke en mentale klachten die bij de overgang leken te passen.
“Ik had allerlei klachten die me deden denken aan de hormonenstorm tijdens mijn zwangerschap”, zegt Aretz. De overgangsklachten die ze ervoer zijn lastig als je ook een druk werkend leven hebt. “Ik had depressieve momenten, kwam kilo’s aan, sliep slecht en had ineens concentratieproblemen en opvliegers. Dat levert in zakelijke gesprekken ongemakkelijke situaties op. Inmiddels weet ik dat je gewoon even weg kunt lopen, maar vaker besloot ik even door te bijten. Je hebt geen zin om het uit te leggen.”
Die spanning herkent Rachel Kemperman (52) uit haar eigen vergaderingen. Ze is schoolleider op een school voor blinde en slechtziende meervoudig beperkte kinderen. De meeste van haar werknemers zijn vrouwen van middelbare leeftijd en de overgang is goed bespreekbaar, toch zijn er soms ongemakkelijke situaties. “In een ingewikkeld gesprek wil je geen opvlieger krijgen omdat het dan lijkt alsof je geëmotioneerd raakt. Ook doen mannen er nog al eens lacherig over.”
Volgens Aretz ligt het probleem bij het feit dat er weinig wordt gesproken over de overgang. Ze besloot een blog te schrijven over haar ervaringen en kreeg veel reacties van vrouwen die haar verhaal herkenden. “Ik merk nog steeds dat er weinig over wordt gesproken, terwijl de helft van de wereldbevolking ermee te maken krijgt. Als dit een probleem van mannen was zou het allang zijn opgelost.”
Aretz is niet minder productief geworden sinds haar overgang begon, maar ze heeft wel minder energie. “Nu kan ik, al zou ik het willen, niet meer doordenderen, ik lig steeds vroeger in bed om bij te slapen. Gisteren al om half negen.” Dat komt volgens Aretz ook omdat je “geen carrièrekansen wil laten liggen, alleen omdat je toevallig in de overgang zit”.
Kemperman denkt dat de overgang carrières van vrouwen beïnvloedt. “Vrouwen lopen vaak al achter door zwangerschappen, dan zijn je kinderen de deur uit en komt de overgang. Het gebeurt dat vrouwen uitvallen of een betere functie laten liggen.”
Volgens Kemperman helpt het om opvliegers, slapeloosheid en depressieve gedachten bespreekbaar te maken. “Dan hoef je het in ieder geval niet te verbergen en voel je erkenning.”
Aretz hoopt dat er meer duidelijkheid komt over de overgang in het algemeen. “Iedereen heeft weer andere klachten, daarom weten vrouwen vaak niet goed waar ze mee te maken hebben. De wetenschap zal daar mee aan de slag moeten. Nu sta je als vrouw voor een doolhof aan klachten, zonder zicht te hebben op oplossingen.”
Lees ook:
Tweede Kamerlid Ellemeet wil het taboe op de menopauze doorbreken
Alle vrouwen gaan erdoorheen, maar op de werkvloer is het vrijwel taboe. Maandag is het de Internationale dag van de Menopauze. Kamerlid Corinne Ellemeet (GroenLinks) wil meer aandacht voor klachten rond de overgang.
