De ondernemende werknemer is een aanwinst voor het bedrijf

Als de coronacrisis werkend Nederland iets heeft geleerd, is het wel om creatieve en innovatieve oplossingen te vinden om bedrijven, ondanks alle beperkende maatregelen, draaiende te houden. Ook dwingt de situatie werkgevers om werknemers – nu ze veelal op afstand werken – te vertrouwen. Een mooi startpunt richting intern ondernemerschap, zegt Paul Preenen, senior onderzoeker bij onderzoeksbureau TNO. Hij doet al jaren onderzoek naar intern ondernemerschap, of intrapreneurship. Dat is eigenlijk niets meer dan het stimuleren en slim gebruikmaken van de kennis en kunde van werknemers.

Niemand de baas

Je hoeft het Yvonne Korver, partner van projectmanagementbureau PRO6 Managers, niet te vertellen. De bouwsector is – als het gaat om de organisatiecultuur – best wel conservatief. Toch neemt het bedrijf van Korver werknemers met ondernemersbloed aan. “Innovatie is niet alleen iets voor hippe start-ups met zitzakken in de gang. Elk bedrijf heeft er wat aan als het personeel meedenkt.”

Daarom is in haar bedrijf niemand de baas. “We hebben geen driekoppige directie die het bedrijf stuurt, we zijn een holocratische organisatie. We verdelen dus alle bestuurlijke taken over het personeel. In de praktijk betekent het dat we van maandag tot en met donderdag met bouwprojecten bezig zijn en op vrijdag samenkomen om bedrijfsvoeringstaken uit te voeren. Dat doet iedereen op z’n eigen manier.”

Preenen vult aan: “Mensen aan de top hebben het beste met de organisatie voor, maar hebben soms geen idee van wat er op de werkvloer speelt. Terwijl werknemers op alle niveaus, zowel ervaren als nieuwe medewerkers, zien wat er beter of efficiënter kan. Het is mooi dat het bedrijf van Korver daarvan gebruikmaakt.”

Samenwerking tussen verschillende afdelingen

Intern ondernemerschap hoeft niet groots en meeslepend te zijn, het zit ook in ‘kleiner’ gedrag dat alle medewerkers kunnen vertonen, zegt Preenen. Denk aan creatief, proactief, en samenwerkend gedrag. Een voorbeeld is een callcentermedewerker die meedenkt over hoe de service aan de klant kan worden verbeterd. Uit onderzoek van Preenen blijkt dat ongeveer 8 procent van de werknemers binnen een bedrijf de eigenschappen van een ondernemer heeft. Maar wie deze kwaliteiten niet van nature bezit, kan ze wel trainen.

Grote bedrijven als Bol.com en Centraal Beheer Achmea stimuleren dat al. Achmea daagt werknemers uit om met innovaties te komen door budgetten vrij te maken voor goede ideeën. Alle personeelsleden mogen meedingen, het beste idee wordt uitgevoerd. Bij Bol.com laten ze werknemers van verschillende afdelingen met elkaar samenwerken; die groepen heten ‘spark teams’ (spark is Engels voor ‘vonk’). Deze teams zijn autonoom en krijgen tijd en budget om nieuwe concepten te bedenken en ontwikkelen.

‘Kleine’ innovatiekracht houdt grote bedrijven scherp

Onderzoek van Preenen en anderen suggereert sterk dat intern ondernemerschap bedrijven creatiever en innovatiever maakt, wat uiteindelijk zorgt voor betere cijfers. “Bovendien is het goed voor de samenwerking tussen collega’s en de relatie tussen werknemer en werkgever”, zegt Josette Dijkhuizen, honorair hoogleraar ondernemerschapsontwikkeling.

Dat de twee juist nu aandacht vragen voor intern ondernemerschap is niet voor niets, legt Dijkhuizen uit. “Veel kleine bedrijven zullen mogelijk door de coronacrisis omvallen. Daar zitten veel start-ups en mkb-bedrijven met innovatieve ideeën bij. Hun innovatiekracht houdt bestaande (grote) bedrijven scherp. Normaal laten zij jonge start-ups grasduinen tot ze zien dat die een hoopgevende nieuwe markt aanboren. Dan kopen ze ze op”, zegt Dijkhuizen. Als die kleine bedrijven op de fles gaan, worden grote bedrijven minder uitgedaagd om te blijven vernieuwen. En dan kun je niet meer concurreren met bedrijven in het buitenland die dat wel doen.

Ongemak

Volgens Dijkhuizen en Preenen zitten er geen nadelen aan het aanwakkeren van ondernemerschap in werknemers. “Je hoeft heus niet meteen een innovatieve dochteronderneming te starten. Stap één is af en toe vragen aan personeel wat het denkt dat er beter kan en daar iets mee doen. Het kost alleen wel tijd om de bedrijfscultuur zo aan te passen dat werknemers ook uit zichzelf met ideeën komen”, zegt Dijkhuizen. “Met name voor sterk hiërarchische bedrijven waar status en ego belangrijk zijn is nog een lange weg te gaan”, zegt ze. Korver: “Om werknemers ondernemender te krijgen, zijn veel vertrouwen en een situatie van gelijkheid nodig. Dat zal voor veel bedrijven ongemakkelijk zijn.”

Lees ook:

De manager van de toekomst laat de controle los

Het nieuwe werken vraagt om managers met meer inlevingsvermogen en vertrouwen.