‘De krapte op de arbeidsmarkt ontwricht de samenleving’

Kinderopvangmedewerkers, tankstationpersoneel, ongediertebestrijders. Ogenschijnlijk hebben die beroepen niets gemeen, maar voor alle drie geldt dat werkgevers ze nauwelijks kunnen vinden. Gisteren presenteerde uitkeringsinstantie UWV een lange lijst van 140 beroepen waarvoor personeelstekort is, waaronder het bovengenoemde drietal.

De arbeidsmarkt zit krap in zijn jasje en dat in steeds meer sectoren. Vacatures bij de overheid, in de verkoop en op juridisch gebied zijn moeilijker te vullen. Voor bijna de helft van alle vacatures in Nederland zijn amper kandidaten te vinden.

De lijst van beroepen is uiteenlopend, de oorzaken van de krapte ook. Zo is er meer vraag naar mensen in de kinderopvang, omdat er meer mensen werken die hun kinderen ergens moeten onderbrengen. Verkoper op tankstations is volgens het UWV dan weer geen aantrekkelijk werk: je staat de hele dag, moet ’s nachts beschikbaar zijn en ook nog over een auto beschikken, omdat er bijna geen openbaar vervoer langsrijdt.

Weer een heel andere oorzaak heeft het tekort in de bancaire wereld, waar een gebrek is aan personeel dat klanten doorlicht. Reden is dat toezichthouders willen dat grootbanken meer ondernemen tegen witwaspraktijken.

Zittend personeel moet harder werken

Voor al deze beroepen betekent dit een grotere werkdruk voor het zittende personeel, schrijven UWV-onderzoekers in hun rapport. Dat komt de kwaliteit van het werk niet ten goede. Bovendien stagneert de economische groei erdoor.

Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt, gebruikt nog iets grotere woorden: dit soort krapte ontwricht de samenleving. Hij spreekt van een vicieuze cirkel. “Het wordt alleen maar minder aantrekkelijk om in de sectoren te werken die nu zo onder druk staan. Tekorten in de zorg en het onderwijs nemen toe, alleen al doordat ze door de toenemende werkdruk almaar onaantrekkelijker worden.”

En dan staat er nog een duurzame transitie op de rol, die door gebrek aan monteurs en technici wel eens half op zijn gat kan komen te liggen, merkt Wilthagen op.

Een hoger salaris is niet iets waar werkgevers massaal naar grijpen in de strijd om potentieel personeel, blijkt uit een gelijktijdig gepubliceerd UWV-onderzoek onder ruim 2000 organisaties. Daarin valt op dat slechts 3 procent het salaris heeft aangepast in de jacht op nieuwe werknemers. Veel vaker, in 41 procent van de gevallen, gooit de werkgever een groter net uit door op meer vacaturesites te adverteren. Ook zetten veel organisaties het eigen personeel of netwerk in om kandidaten te vinden. Een op de vijf werkgevers verricht geen enkele extra inspanning bij moeizaam te vullen vacatures.

Er is nog een manier om als bedrijf minder snel in de problemen te komen: door zijn werknemers te behouden. Komt daarom de vaste baan weer vaker in beeld? Nou, op zijn hoogst mondjesmaat. Als maatregel om flexibele werknemers aan zich te binden, bood maar 3 procent van de werkgevers een vast contract aan.

‘Niet zo vreemd dat er zoveel vacatures zijn’

Vakbond CNV reageert gepikeerd. “Als werkgevers alleen flexibele banen bieden tegen een laag loon, is het niet zo vreemd dat het aantal vacatures zo hoog blijft”, zegt voorzitter Arend van Wijngaarden.

Minder flexkrachten en zelfstandigen, dat ziet ook Wilthagen niet snel gebeuren vanwege een krappe arbeidsmarkt. “Dit is niet de grote ommekeer van flex naar vast. Veel zzp’ers werken niet in de hoek waar nu de meeste vraag naar is.” Denk aan overheidspersoneel, of aan verkeersregelaars en beveiligers.

“Zelfstandigen zitten veel meer in de advieshoek, de ICT en sinds kort ook in het onderwijs en de zorg. Daar zitten ze minder vast aan regels en verplichtingen. Soms verdienen ze ook meer als zelfstandige.”

Krapte werkt zelfstandigheid eerder in de hand dan ze er een rem op zet, meent Wilthagen.

Lees ook:
Vijftiger zit eindelijk lekker in de arbeidsmarkt

Het gaat vijftigers steeds beter af op de arbeidsmarkt. Komt dat alleen door de krappe arbeidsmarkt of ook door een actieplan van het kabinet?

Er staat een recordaantal vacatures open: liefst 262.000 stuks

De zoektocht naar personeel wordt moeilijker en moeilijker. Er staat een recordaantal vacatures open: liefst 262.000 stuks.