De huizenmarkt kookt over, maar voor de coalitie ligt het h-woord nog te gevoelig

Opnieuw tikt de stijging van de huizenprijzen een record aan. Die prijzen lagen in november 20,1 procent hoger dan in dezelfde maand vorig jaar, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Iets dergelijks is de afgelopen 25 jaar één keer eerder voorgekomen, in februari 2000.

Nieuws? Nauwelijks. De stijging houdt al een paar jaar aan en tekenen dat die trend gaat keren zijn er niet. Of het zouden de heel voorzichtige signalen moeten zijn dat de rente de komende tijd misschien weleens kan gaan stijgen; de lage rente is een belangrijke aanjager van de huizenprijzen.

Ook de partijen die het regeerakkoord hebben geschreven, zullen niet verrast zijn. Maar dat was kennelijk geen reden om in te grijpen met beleid om de huizenprijzen te temperen. De coalitie zet in op bouwen: 100.000 nieuwe woningen per jaar. Als de wetten van vraag en aanbod goed werkten op de woningmarkt, zou dat inderdaad de huizenprijzen drukken. Maar economen zijn het erover eens: zo werkt het slechts zeer ten dele. Er zijn ook fiscale maatregelen nodig.

Precies nul keer

Die laat de nieuwe coalitie achterwege. Zo goed als, tenminste, want ze kondigt wel de afschaffing aan van de ‘jubelton’, de 100.000 euro die ouders belastingvrij aan hun kinderen mogen schenken voor het kopen van een huis. Dat kon ook bijna niet anders, na een vernietigende evaluatie afgelopen zomer: kinderen die een ton van hun ouders krijgen, blijken meer te bieden en jagen dus de huizenprijzen alleen maar op. Bovendien groeit de ongelijkheid tussen kinderen mét en zonder rijke ouders.

Maar de meest voor de hand liggende maatregel blijft de komende kabinetsperiode uit: het woord ‘hypotheekrenteaftrek’ wordt in het hele regeerakkoord precies nul keer genoemd. Dat is opmerkelijk. Juist nu de rente historisch laag staat - en de belastingaftrek ervan huizenkopers dus niet veel oplevert - kan die aftrek bijna pijnloos worden afgeschaft.

Oók opvallend: vorige maand nog liet minister Wopke Hoekstra (financiën) de Tweede Kamer weten dat het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek een wens is van de Europese Commissie en ter sprake is gekomen als voorwaarde om in aanmerking te komen voor de miljardensteun uit het EU-coronaherstelfonds. Volgens de EU bevordert die aftrek hoge hypotheekschulden. Dat maakt de Nederlandse economie kwetsbaar.

Huizenbezitter op de kast

Maar voor de coalitie ligt het h-woord kennelijk nog steeds te gevoelig. Vooral de VVD-achterban begint al te steigeren als zelfs maar de eerste lettergrepen ervan uitgesproken worden.

Niet zo vreemd is het daarom dat een veel ingrijpender idee om de huizenmarkt in balans te brengen eveneens doodgezwegen wordt: het voorstel van De Nederlandsche Bank om de waarde van de eigen woning te belasten als vermogen (in box 3). Dat brengt de koop- en de huurmarkt in evenwicht, remt de stijging van de huizenprijzen en heeft, mits stapsgewijs ingevoerd, geen grote gevolgen voor de koopkracht, rekende DNB afgelopen najaar voor.

Een betere methode om de gemiddelde huizenbezitter op de kast te krijgen, is er niet, zo bleek uit de reacties. De boodschap van DNB dat de schade van zo'n ingreep bijna volledig wordt goedgemaakt door een lagere inkomstenbelasting, werd niet opgepikt - of doelbewust genegeerd. Daar gaat de politiek zich dus voorlopig niet aan branden.

Zo dood als een pier

Zo gaat het vaker met voorstellen die huizenbezitters betreffen, merkte fiscaal econoom Bas Jacobs naar aanleiding van het DNB-voorstel op. DNB zei iets waar ‘alle economen het wel ongeveer mee eens zijn', betoogde hij in De Volkskrant. “Dat wordt binnen de kortste keren opgeklopt, alsof het een volkomen radicaal waanidee is. Het voorstel is een dag nadat het is gelanceerd al zo dood als een pier.”

Wie al een huis bezit, heeft weinig last van de stijgende prijzen. De aandrang om er iets aan te doen, is in de politiek daarom misschien gewoon niet groot genoeg.

Lees ook:

Belasting op koophuis helpt woningmarkt én hoeft huizenbezitter niet veel te kosten, zegt DNB

Het eigen huis zwaarder belasten helpt de verhoudingen op de woningmarkt recht te trekken, zegt De Nederlandsche Bank. Dat kan zonder de koopkracht aan te tasten.