De Europese bank schiet nu een (drie)voudige bazooka af

Wat gaat de ECB doen?

Obligaties en leningen opkopen van overheden en bedrijven. Dat deed de ECB na de financiële crisis ook, op grote schaal zelfs. Een monetaire ­bazooka werd dat toen genoemd. Nu gaat het op nog grotere schaal: voor 750 miljard euro in iets minder dan negen maanden. Dat komt boven op de 120 miljard die de bank vorige week al aankondigde voor dit doel én boven op de 40 miljard die de bank daar sowieso al aan uitgaf. Bij elkaar opgeteld krijg je dan een astronomisch bedrag: een dubbele of driedubbele bazooka. Zo nodig gaat de ECB ook na 2020 nog door met opkopen.

Nog meer bijzonders?

Jazeker. De ECB gaat voor het eerst ook kortlopende schulden van niet-financiële bedrijven opkopen. Verder kan de bank met zijn principe ­breken dat zijn inkopen altijd evenwichtig over alle landen met de euro worden verdeeld. De ECB kan dus bijvoorbeeld een tijdje extra veel Italiaanse leningen opkopen en minder Duitse of Nederlandse. Griekenland mag trouwens ook bij de bank aankloppen. Dat mocht tot nu toe niet, omdat het land al hulp van Europa kreeg.

Waarom doet de ECB dit?

Door leningen op te kopen, geeft de ECB meer ruimte aan banken om geld te blijven uitlenen. Dat is belangrijk, zeker nu. De coronacrisis hakt er diep in, heel diep, waarschijnlijk zelfs ongekend diep. In principe is de crisis tijdelijk – het ­virus zal uitwoeden. Maar als er in die periode gezonde bedrijven omvallen, veel mensen werkloos worden en burgers minder gaan uitgeven, kan die tijdelijke crisis uitgroeien tot een langdurige. “De eerste crisis voorkom je niet, de tweede mogelijk wel”, zegt Edin Mujagic, hoofd­econoom van OMV Vermogensbeheer. Belangrijk is ook dat gezonde bedrijven kunnen blijven aankloppen bij banken als ze geld nodig hebben. Breed geformuleerd: de kredietverlening moet niet stokken. Een voordeel is er wel vergeleken met 2008: de banken staan er financieel beter voor dan toen. Ze kunnen een stoot hebben.

Speelt er meer mee?

Ja. Nationale overheden, de Nederlandse incluis, komen ook met grote steunoperaties: inkomenssteun voor burgers en deeltijd-WW, bijvoorbeeld. Daarvoor hebben ze geld ­nodig. Dat geld moeten ze lenen. Daardoor begonnen de (historisch lage) rentes weer te stijgen. Alleen steeg de rente in Italië veel sneller dan in Duitsland, een probleem dat tijdens de financiële crisis ook speelde, maar toen nog erger. Grote renteverschillen zijn niet goed voor de ­financiële stabiliteit in Europa en voor de euro, memoreert Mujagic. De maatregelen van de ECB zijn dus ook te zien als een steun in de rug voor de Europese munt.

Waarom deed de ECB dat vorige week al niet?

Vorige week bood de ECB banken in sommige gevallen de mogelijkheid om tegen zeer lage tarieven geld te lenen. Banken kunnen dan op hun beurt goedkope kredieten verstrekken aan bedrijven die door de coronacrisis in de problemen raken. ECB-president Christine Lagarde presenteerde toen ook het opkoopprogramma ter waarde van 120 miljard. Maar dat grote renteverschil speelde toen nog niet of nauwelijks. Lagarde zei toen zelfs dat de ECB er niet was om grote renteverschillen tegen te gaan. Die opmerking wekte verbazing en leidde in Italië tot onrust, boosheid en hogere rentes. Lagarde keerde woensdagnacht dus op haar schreden terug – en niet zo’n beetje ook. Donderdagochtend vroeg twitterde ze: “Er zijn geen grenzen aan onze steun voor de euro.” Dat deed denken aan haar voorganger, Mario Draghi, die in 2012 iets soortgelijks zei en daarmee, volgens sommigen althans, de euro redde.

En, gaat de aanpak van de ECB helpen?

Vorige week kelderden de aandelenkoersen alleen maar verder, nadat Lagarde de ECB-plannen had onthuld. Donderdag zochten de beurzen een tijdlang richting, maar aan het eind van de dag schoten ze flink omhoog. Misschien zegt dat wat.

Lees ook:

Sinds ‘zwarte maandag’ ging het niet meer zo slecht op de beurs als nu

De Europese Centrale Bank neemt maatregelen om banken en bedrijven te steunen. Aandelenkoersen dalen ongekend hard.