Coronavirus laat pensioensector bloedend achter

Het nieuwe coronavirus gedraagt zich als een moker, met de pensioensector als de kop-van-jut. Uit cijfers van financieel dienstverlener Aon blijkt dat pensioenfondsen in februari gezamenlijk onderuit gingen als gevolg van gekelderde beurskoersen, in combinatie met een verder dalende rente.

Gemiddeld hebben zij nu niet meer genoeg vermogen in huis om te voldoen aan alle pensioenuitkeringen die zij voor nu en in de toekomst aan hun deelnemers beloofd hebben. De gemiddelde dekkingsgraad daalde in 29 dagen van 101 procent naar 95 procent, wat betekent dat er 95 cent in kas is voor elke toegezegde pensioen-euro.

Vooral aan het eind van februari beseften beleggers dat de economische gevolgen van het nieuwe coronavirus verstrekkender zijn dan eerder gedacht, meldt Aon. Die ziekteverwekker begon naast China ook Italië en Zuid-Korea aan te doen, de beurs beleefde zijn slechtste week sinds de kredietcrisis in 2008. In ontwikkelde landen zakten de aandelenkoersen met 7 procent. In opkomende landen, waaronder China, ging het inmiddels iets minder slecht: een daling van 4,4 procent.

Voortkwakkelen

Maar wat de pensioenfondsen nog meer pijn doet: ze moeten almaar meer geld opzij zetten om al hun beloften waar te kunnen maken. Dat komt doordat de rekenrente daalde, waarmee fondsen berekenen hoeveel vermogen ze in huis moeten hebben om zichzelf financieel gezond te mogen noemen. Een lagere rekenrente betekent dat fondsen méér moeten sparen om later goed uit te komen. Ze hangt samen met de rente op Nederlandse staatsobligaties, die historisch laag ligt en in februari verder omlaag dook.

Door die rentedaling zakte de dekkingsgraad met zo’n 4 procent. Of een pensioenfonds de uitkeringen van haar deelnemers moet verlagen, hangt af van het jaargemiddelde van zijn dekkingsgraad. Die ligt met een gemiddelde van 102 procent nog wel boven de ondergrens van 100 procent. Maar dat jaargemiddelde zal vanzelf omlaag getrokken worden als de huidige situatie zo rond de 95 procent blijft hangen. Aon ziet dat er daardoor weinig meer over is van de rust die verantwoordelijk minister Wouter Koolmees onlangs bracht in de sector. Afgelopen november besloot hij de regels voor wanneer fondsen moeten korten flink te versoepelen. Maar als de fondsen zo voortkwakkelen als afgelopen maand zijn ze volgend jaar alsnog aan de beurt. Tenzij Koolmees ze dan opnieuw uitstel geeft.

Risicovollere rendementen

Ondertussen praat hij samen met afgevaardigden van werkgevers- en werknemersbonden ook over een rigoureuze koerswijziging, zo lekte vorige week uit via De Telegraaf. Bij het uitwerken van het vorig jaar afgesloten pensioen­akkoord ligt nu een fundamentele vraag op tafel, bevestigde een woordvoerder van het ministerie. Namelijk: is dat principe van een toegezegde hoogte van je pensioenuitkering nog wel van deze tijd?

Want bij een toezegging moet een fonds ook min of meer kunnen garanderen dat het genoeg vermogen in kas heeft om die toezegging waar te maken, hebben Koolmees en toezichthouder De Nederlandsche Bank altijd gezegd. Vandaar dat fondsen de verwachte groei van hun vermogen moeten berekenen op basis van risicovrij rendement, beleggingswinst die ze sowieso gaan waarmaken. En dan kom je al snel uit bij die veilige staatsobligaties. Die leveren nu historisch weinig op, iets wat de komende jaren niet lijkt te veranderen.

Laat je de garantie op de hoogte van pensioenen wat meer los, dan zouden fondsen ook wat van de rendementen op risicovollere beleggingen mogen incalculeren. Dan tellen hun investeringen in aandelen en vastgoed dus niet alleen mee voor de huidige balans, maar ook bij het berekenen van de verwachte groei. Waardoor ze nu minder in huis hoeven te hebben. Voordeel is dat die risicovollere rendementen al snel een stuk hoger uitvallen dan die op de veilige staatsobligaties. Nadeel is dat ze onvoorspelbaarder zijn, veel heftiger kunnen schommelen. Dat blijkt wel nu de wereld in de greep is van het nieuwe coronavirus.

Lees ook:

Minister Koolmees en vakbonden morrelen aan pensioenakkoord

De rekenrente staat ter discussie. Minister Kool­mees en de vakbonden overwegen het pensioen­akkoord open te breken.