Corona maakt witwassen van zwart geld in het ‘gewone’ bedrijfsleven veel makkelijker

Het witwassen van illegaal verkregen geld is makkelijker nu de hele economie op zijn kop staat vanwege het coronavirus. Dat zegt Sharon Oded, partner bij advocatenbureau Norton Rose Fulbright en hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Criminelen zien volgens hem meer mogelijkheden om hun cash naar de bovenwereld te sluizen, omdat steeds meer bedrijven in die bovenwereld bezig zijn om niet failliet te gaan.

Bij het aanpakken van witwaspraktijken denkt men al snel aan financiële instellingen als banken. Daar vielen de afgelopen jaren hoge boetes omdat zij de geldstromen die door hun bestanden vloeiden niet altijd scherp genoeg controleerden. Odeds waarschuwing draait juist om de niet-financiële sector, het ‘gewone’ bedrijfsleven. “Veel bedrijven zitten om liquide middelen verlegen nu de economie deels stilstaat. Bewust of onbewust nemen sommige ondernemers het daardoor wat minder nauw met het controleren van hun handelspartners”, zegt de advocaat.

Louche partijen spelen volgens hem handig in op die chaos. Bijvoorbeeld door op te trekken met bedrijven die handelen in legale producten en zich zo in het normale betaalverkeer te manoeuvreren.

Sportauto van drugsgeld

Neem als voorbeeld een cementbedrijf. Een drugshandelaar betaalt zo’n bedrijf in dit voorbeeld twee keer zoveel geld als het cement dat hij afneemt daadwerkelijk kost: 4 miljoen euro, terwijl het cement een waarde heeft van 2 miljoen. Het cementbedrijf mag een deel van dat te veel betaalde geld zelf houden, zeg 100.000 euro, mits hij de rest uitgeeft namens de drugscrimineel. Wil die crimineel bijvoorbeeld een sportwagen kopen, dan ontvangt de autodealer bij de betaling daarvan geld van de cementhandelaar. Ongemerkt heeft die autodealer nu drugsgeld in kas en zich schuldig gemaakt aan het witwassen ervan door de herkomst van het geld niet na te trekken.

Alarmbellen bij bewust wegkijken

Oded geeft toe dat het voorbeeld simpel overkomt, maar zegt dat het in grote lijnen neerkomt op wat hij als advocaat in de praktijk ziet. Volgens hem vergeten mensen nog weleens dat de ondernemer in de transactie hierboven strafbaar bezig is. “Krijg je als bedrijf betaald door een derde partij die niet in je klantenbestand voorkomt, dan moet er een alarmbel afgaan.” Trek je de herkomst van het geld niet na, dan kun je voor willfully blind aangezien worden. Oftewel: bewust wegkijken om maar betaald te krijgen.

Natuurlijk hebben veel bedrijven het wel door wanneer ze met een louche partij te maken hebben, vervolgt hij. Maar onder zware financiële druk kan de grens vervagen van wat wel en niet door de beugel kan, ook bij bonafide ondernemers. In de coronacrisis kampt een groeiend aantal bedrijven met die druk. “Het maakt even niet uit of de betaling van links of rechts komt, van partij A of partij B, als het maar snel op de rekening staat.”

Europees gelijktrekken van witwasaanpak

De hoogleraar denkt dat de Europese Commissie meer gaat inzetten op het aanpakken van witwasserij in de niet-financiële sector. Vorige week presenteerde verantwoordelijk Eurocommissaris en vicevoorzitter Valdis Dombrovskis een actieplan met zes punten om de witwasaanpak te intensiveren. Hoofdlijn daarin is het meer gelijktrekken van die aanpak in alle lidstaten. Nu zouden criminelen nog te veel gebruik kunnen maken van de verschillende lezingen die lidstaten er van de Europese wetgeving op na houden.

Als onderdeel daarvan overweegt Dombrovskis begin volgend jaar met een nieuwe Europese toezichthouder te komen die zich louter met witwascontroles bezighoudt. Oded vermoedt dat de Commissie dit moment zal aangrijpen om haar pijlen ook meer op niet-financiële bedrijven te richten. “Nu hebben we ook twee Europa-brede waakhonden: de Europese Centrale Bank (ECB) en de Europese Banken Autoriteit (EBA). Maar die richten zich allereerst op financiële instellingen, en controleren dan ook nog eens op méér dan alleen witwasprocedures.”

Lees ook:

Belastingadviseurs: ‘Overheid is te slap tegen witwassen’

Belastingadviseurs vinden dat de opsporingsinstanties veel te weinig doen met verdachte zaken die zij aandragen.

Minister Hoekstra: Witwasproblematiek heeft Europese aanpak nodig

Minister van financiën Wopke Hoekstra (CDA) spreekt vrijdag in Washington collega-ministers toe over corruptie en witwassen.‘Wij hebben problemen, maar denk niet dat het in andere landen beter is.’