Bijna 1 op de 10 kinderen leeft nu in armoede. ‘Vraag ouders in het nieuwe schooljaar of ze in geldnood zitten’

Altijd goed rond kunnen komen, en opeens ligt er dan een onbetaalbare energierekening in de inbox. De armoede neemt toe in Nederland, meldt het Centraal Planbureau, en veel mensen in Nederland lopen het risico voor het eerst in ernstige geldnood te belanden. Ze waren er niet op voorbereid, hadden nooit gedacht in zulke problemen te komen. Maar door de hoge gasprijzen en de dure boodschappen overkomt het ze toch.

Die geldzorgen hebben vaak hun weerslag op de stemming in het gezin. Of het verstandig is om kinderen over de problemen te vertellen, hangt af van de omstandigheden, zoals de leeftijden, zegt Mariëtte Lusse, lector kinderarmoede bij de Hogeschool Rotterdam. “Maar kinderen zijn niet gek. Vaak hebben zij feilloos door dat er iets aan de hand is, ook als je er niet met ze over spreekt. Kinderen voelen de spanning thuis. Of ze merken dat bepaalde dingen opeens niet meer kunnen, zoals kleding kopen of naar de bioscoop.”

Hoe mensen met stress omgaan wisselt sterk, zegt ze. “Sommigen worden minder geduldig en inlevend en besteden minder aandacht aan de kinderen. Anderen weten de positieve sfeer te behouden, ook al staan ze onder druk.”

Steun

“Belangrijk is dat kinderen ondersteuning krijgen. Opeens kunnen ze niet meer meedoen met bepaalde activiteiten. Ze durven vriendjes niet meer uit te nodigen of zijn bezorgd dat ze geen eten hebben. Daar moet oog voor zijn, bijvoorbeeld op school.”

Nu het nieuwe schooljaar begint, kan het zinvol zijn als docenten in het kennismakingsgesprek aan ouders vragen of ze financiële zorgen hebben, zegt Lusse. “En leg uit waar de ouders steun kunnen vinden.”

9 procent van de kinderen leeft in armoede

Het aantal kinderen dat in Nederland in armoede leeft, nam de laatste jaren heel langzaam af. Maar nu stijgt het cijfer weer, zegt het Centraal Planbureau.

Vorig jaar ging het om ruim 7 procent van alle kinderen in Nederland. Dit jaar stijgt dat naar ruim 9 procent en voor 2023 verwacht het planbureau een nog verdere stijging. De energietoeslag van 1300 euro van de overheid bereikt niet alle kwetsbare huishoudens, zegt het CPB. Daarom is er ook boven de 120 procent van het sociaal minimum een aanzienlijke groep die risico loopt om niet rond te komen.

In 2020 leefden 221.000 kinderen in armoede, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek, en dat was het laagste aantal in 25 jaar. Het ging om bijna 7 procent van alle kinderen, gemiddeld twee per schoolklas. Het CBS gebruikte een inkomensgrens van 2110 euro voor een stel met twee minderjarige kinderen.

Het Centraal Planbureau gebruikt een andere armoedegrens, namelijk het ‘niet-veel-maar-toereikend-criterium’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Dat budget houdt ook rekening met de minimale kosten van ontspanning en sociale activiteiten. Zoals het lidmaatschap van een sport- of hobbyclub of een jaarlijkse korte vakantie. Deze uitgaven zijn niet strikt noodzakelijk, maar wel wenselijk. Luxegoederen zoals een auto ontbreken.

Een grotere kans om met school te stoppen

Armoede kan vooral schadelijk zijn voor kinderen als die situatie langer aanhoudt, zegt het Nederlands Jeugdinstituut (NJI). Kinderen worden dan soms minder gestimuleerd en doen het slechter op school. “Armoede heeft ook invloed op hun gezondheid, hun vrijetijdsbesteding en de hechting met hun ouders.”

Ook kan er meer agressie voorkomen in gezinnen met een laag inkomen. Maar dat is zeker niet bij alle gezinnen in armoede het geval, zegt het NJI. Veel ouders in arme gezinnen tonen namelijk opmerkelijk veel veerkracht en in de meeste gezinnen met geldproblemen is de band tussen ouders en kinderen goed. Hoe langer een gezin in armoede leeft, hoe meer arme kinderen zich angstig, afhankelijkheid en ongelukkig voelen.

Minder schaamte over armoede zou al helpen

Als de lonen en uitkeringen niet meegroeien met de inflatie, is het de vraag of mensen snel uit de problemen zullen komen, zegt Lusse, en ze verwacht dat de echte klap nog moet komen.

Betalingsproblemen zorgen niet alleen voor stress maar ook voor schaamte. “Als je je schaamt, vergroot dat het isolement, en wordt het nog moeilijker om steun te zoeken.” Lusse hoopt dat die schaamte afneemt nu zoveel mensen in financiële problemen zitten. “Maar gezien het negatieve effect van armoede op kinderen, is een structurele oplossing nog veel beter.”

Lees ook:

Anashya (11) uit Maassluis groeit op in armoede: ‘Het voelde geheim’

Veel kinderen in Nederland groeien op in armoede. Maar daar hebben we het eigenlijk nooit over, constateert de Stichting Ideële Reclame (Sire). Dit taboe moet worden doorbroken.