Bij melkveehouder Ad van den Berg veranderen machines stikstof in kunstmest

Als je bij melkveehouderij Nescio in Bleskensgraaf het erf op komt, zie je het al een beetje aan de uitstraling van het bedrijf. Eigentijds. Trots. Hier wordt gepionierd. En inderdaad: boer Ad van den Berg heeft de modernste middelen tot zijn beschikking. Zijn 190 koeien zijn 24 uur per dag omgeven door technologie. Binnen bewegen voerrobots door de stal en de vloer wordt geautomatiseerd schoongemaakt door mestrobots.

Wonderlijk, dat het bedrijf gewoon doordraait, terwijl er nauwelijks mensenhanden aan te pas komen. Voor Van den Berg (63) is het allemaal tamelijk vanzelfsprekend: “Het eerste wat ik op een dag doe is op de computer kijken. Ik was 25 jaar geleden een van de eerste melkveehouders die gebruikmaakte van melkrobots.” Innoveren zit er bij hem ingebakken.

Maar wat er nu op zijn erf is geïnstalleerd is wel heel revolutionair. Aan de buitenkant van de koeienstal staan twee machines die er vanaf de zijkant uitzien als een soort reuzenjerrycans. ‘Lely Sphere’ staat erop. De poep en de pies wordt in de stal snel van elkaar gescheiden en de apparaten zetten de lucht in de kelder om in een vloeibare circulaire kunstmest. Door het afvangen van ammoniak uit de urine en de mest van de koeien wordt volgens de fabrikant van de machines de uitstoot van stikstof op de melkveehouderij met 70 procent teruggebracht. Een uitkomst in een tijd dat stikstof hoog genoteerd staat op de lijst van zaken waar we zo snel mogelijk vanaf willen.

Fors minder uitstoot

Een melkveehouder moet wel kapitaalkrachtig zijn om de Lely Sphere te kunnen betalen. Volgens boer Van den Berg kosten de apparaten die op zijn erf staan tussen de 150.000 en 170.000 euro, all-in. Bovendien moet de roostervloer in de stal worden aangepast om de mest van de urine te scheiden. Dan heb je wel wat als melkveehouder: fors minder uitstoot én drie soorten kringloopkunstmest.

De reuzenfilters van Ad van den Berg scheiden drie mineralenstromen van elkaar die boeren kunnen gebruiken voor een nauwkeurigere bemesting van hun grasland. Het bespaart boeren in de aankoop van externe kunstmest.

De Lely Sphere is de jongste trots van agrotechbedrijf Lely uit Maassluis. De landbouwrobots van het familiebedrijf zijn wereldberoemd en zo te zien worden er goede zaken gedaan. Het toch al spiksplinternieuwe hoofdkantoor wordt op het moment flink uitgebreid. “We zijn de Lely-campus aan het verdubbelen”, zegt André van Troost, de eerste bestuursvoorzitter die geen Lely van zijn achternaam heet.

De familie heeft zich door de jaren heen iets teruggetrokken, al zit er nog wel een Lely in de raad van commissarissen. Deze campus, moeten we weten, staat nog altijd op de grond waar melkveehouders Cornelis van der Lely en zijn broer Arij hun boerenbedrijf runden en vanaf 1948 al de markt op gingen met allerlei landbouwinnovaties.

Nu is Lely Holding N.V. een agrotechbedrijf met in 2020 een jaaromzet van 615 miljoen euro. Van Troost: “Dat was in 2018 nog 415 miljoen euro. Dan is die nieuwbouw ook een beetje te verklaren.”

Er werken hier straks 1000 mensen: 200 in de fabriek en 800 op kantoor. Hun opdracht is volgens Van Troost nog dezelfde als die ook de broers Van der Lely zichzelf gaven: “Het leven van een boer een beetje aangenamer maken.”

Dat doen ze in Maassluis door alles te automatiseren wat er in een stal te automatiseren valt, van het melken van koeien tot het schoonmaken van de stal. “De melkrobots zijn wel onze bestseller. Een boer kan ook haast niet meer zonder. Eén zo’n machine kan wel vijftig koeien aan. Een koe geeft meer melk in een gerobotiseerde stal, een boer heeft geen personeel nodig voor het melken en de robot verzamelt data. Is een koe tochtig, wat weegt het dier, hoeveel vreet ze?”

Innoveren, niet halveren

Lely levert landbouwrobots aan boeren in veertig landen. Wereldwijd heeft het bedrijf tweehonderd dealers, gerund door franchisers. Grootste concurrent is het Zweedse DeLaval. Belangrijkste markten voor Lely: Duitsland, Frankrijk, VS, Canada en Japan.

Van Troost is er zeker van dat slimme toepassingen in de landbouw – zoals de stikstofafvanger bij boer Van den Berg – een beter antwoord zijn op milieuzorgen dan het halveren van de Nederlandse veestapel: “Je moet niet halveren maar innoveren. Dat is goedkoper dan het uitkopen van boeren. Nederlandse boeren zijn bovendien hard nodig om de enorme vraag naar voedsel op te vangen. Dat doen ze schoner en productiever dan hun collega’s in de rest van de wereld.”

Hoeveel productiever de volautomatische melkveehouderij van Ad van den Berg is, durft de boer uit Bleskensgraaf niet te zeggen. “Dat is netto moeilijk in cijfers uit te drukken.” Zijn robots brengen hem iets wat hem minstens zo veel waard is dan geld: werkplezier. “Niet meer die vaste tijden, minder fysieke belasting, meer vrijheid in de dagindeling, meer tijd voor mijn gezin. Het leven is nu anders, maar makkelijker.”

Lees ook:

Zo zorgt DSM ervoor dat koeien schonere boertjes laten

Een nieuw, revolutionair soort veevoer van DSM kan de spijsvertering van koeien beïnvloeden. En dat brengt de uitstoot van methaan fors terug.