Arbeidsinspectie wil minder arbeidsmigranten

Denk aan arbeidsmigratie, en je denkt direct aan allerlei onthutsende situaties, schrijft inspecteur-generaal Rits de Boer van de Nederlandse Arbeidsinspectie in het jaarverslag 2021. Zijn de misstanden het waard, zowel economisch als sociaal gezien, om steeds meer werknemers uit andere landen te halen? De Boer vindt van niet.

Zijn inspectie ziet het vaak: mensen uit Polen, Bulgarije of Roemenië die in Nederland dagelijks moeten afwachten of ze een sms’je krijgen waarin staat of ze de volgende dag kunnen werken of niet. Terwijl hun vast werk beloofd was. Ze zien ook intimidatie door koppelbazen, seksueel grensoverschrijdend gedrag en veel anonieme uitzendkrachten die gevaarlijk werk doen.

En dan de huisvesting, er is overbewoning in zowel woonwijken als recreatieparken. Daardoor wonen de huurders te klein en vies zonder enige privacy. De Inspectie ziet zelfs bouwvakkers die op de bouwlocatie werken, koken, eten en slapen. Dat arbeidsmigranten vaak afhankelijk zijn van tussenpersonen die zowel zorgen voor het werk als de woonruimte, en vaak ook vervoer, vindt de Arbeidsinspectie problematisch.

Vooral werkgevers en uitzendbureaus profiteren

De regering is vanwege de krapte op de arbeidsmarkt juist wel aan het kijken hoe er meer werknemers uit het buitenland naar Nederland kunnen komen, zelfs van buiten de Europese Unie. Ook de Europese Commissie wil dat. De Nederlandse Arbeidsinspectie kijkt er dus anders tegenaan. “Het zijn vooral werkgevers en uitzendbureaus die profiteren, de lasten en de kosten zijn voor de samenleving.”

De Boer noemt het ‘geanonimiseerde bulkarbeid’, en ziet daarvoor eigenlijk geen plek in Nederland. “Het verdraagt zich niet met het mensbeeld en de verantwoordelijkheidsverdeling tussen werkgever en werknemer in de Arbowet. De relatie van de werkgever met werknemers is nadrukkelijk niet beperkt tot een contractuele uitruil van arbeid en geld (loon), maar omvat wederzijds meer rechten en plichten”, aldus De Boer.

‘Niet alles kan overal’

In zijn betoog benadrukt De Boer dat hoe er met arbeidsmigranten wordt omgegaan, in strijd is met ‘de menselijke waardigheid zoals die is verankerd in wetgeving’. Hij trekt een harde conclusie: er moeten niet nog meer werknemers uit andere EU-landen naar Nederland komen. Daarbij noemt hij ook de problemen op het gebied van milieu en stikstof. De Boer herhaalt de woorden van het Adviescollege Stikstofproblematiek, oftewel de commissie Remkes uit 2020: ‘Niet alles kan overal’.

Rits de Boer: “Het is opletten met drogredenen rond arbeidsmigratie. Veel gehoord en gelezen is ‘zij doen het werk dat (wij) Nederlanders niet willen doen’. Dit argument wordt meestal gebruikt als rechtvaardiging. Maar dat is een omkering. Als Nederlanders bepaald werk niet willen doen, wat zegt het dan over hoe we de mensen zien die het wel willen doen? Als wel of niet gelijk?”

Vies, zwaar, ongezond en onveilig

“Als Nederlanders niet werk willen doen omdat het vies, zwaar, ongezond of onveilig is, moet dan de vraag niet zijn of dat werk dan wel thuishoort in Nederland?”, vraagt De Boer zich hardop af. De Boer ziet het als taak voor de Arbeidsinspectie om de komende jaren de onwenselijke verdienmodellen op de arbeidsmarkt in beeld te brengen.

Juist het ‘ruime aanbod van goedkoop buitenlands personeel’ zorgt ervoor dat bedrijven weinig prikkels voelen om te innoveren of arbeidsvoorwaarden te verbeteren, stelt De Boer. Nederland moet zich daarom ‘bezinnen’ op de vraag welke arbeidsmarkt we eigenlijk willen, welke bedrijvigheid daarbij hoort en welke niet.

De inspecteur-generaal weet het wel; als er personeel nodig is, moet het makkelijker worden om meer uren te werken, om grotere deeltijdbanen aan te bieden. En er is nog een grote groep mensen die aan de kant staan – mensen met een beperking en/of een uitkering – die mee kunnen doen. Het is zaak voor werkgevers om meer te investeren in mensen.

Lees ook:

Nu Europa vergrijst wil Brussel meer arbeidsmigranten verwelkomen

De snel vergrijzende bevolking in de Europese Unie dwingt Brussel een andere toon aan te slaan over immigratie. Vanaf nu wordt arbeidsmigratie juist aangemoedigd.