Advies aan Hoge Raad: werkgevers moeten slapende dienstverbanden ontbinden

Ontsla langdurig zieke werknemers en betaal ze hun transitievergoeding. Met dit advies aan de Hoge Raad lijkt advocaat-generaal Ruth de Bock het einde van de zogeheten slapende dienstverbanden in te luiden. “Ik verwacht niet dat de Hoge Raad van dit advies zal afwijken”, zegt arbeidsrechtjurist Pascal Besselink van juridisch dienstverlener Das. “Met name grote bedrijven kunnen nu niet meer onder het betalen van de vergoeding uit.”

Even wat achtergrond. Sinds de Wet werk en zekerheid (Wwz) in juli 2015 in werking trad, hebben langdurig zieke werknemers bij ontslag recht op een zak geld onder de noemer transitievergoeding. Deze vergoeding kan oplopen tot wel 80.000 euro. Zuur, vinden veel werkgevers. Want voor de Wwz konden zij zieke werknemers die met geen mogelijkheid weer aan het werk konden, zonder extra kosten ontslaan.

Om die kosten te omzeilen, houdt een deel van de werkgevers deze dienstverbanden slapend. Met andere woorden: zieke werknemers krijgen geen cent meer uitbetaald, maar worden ook niet ontslagen.

Duizenden Nederlanders

Naar schatting hebben duizenden Nederlanders zo’n slapend dienstverband. Volgens het kabinet onwenselijk, onderstreept De Bock in haar advies. Niet alleen noemde voormalig minister Lodewijk Asscher van sociale zaken het fenomeen ‘onfatsoenlijk werkgeverschap’, zijn opvolger Wouter Koolmees introduceerde een compensatieregeling om er zo snel mogelijk vanaf te zijn. Wie nu voor tienduizenden euro’s een zieke werknemer ontslaat, kan vanaf april volgend jaar het geld bij uitkeringsinstantie UWV terugvragen. Financiële lasten, benadrukt De Bock, kunnen geen excuus meer zijn om een medewerker jarenlang onterecht in dienst te houden.

Maar kan een bedrijf de transitievergoeding niet ophoesten of verwacht het de werknemer op termijn gezond en wel weer op de werkvloer, dan is ontslag niet nodig. Hetzelfde geldt voor werkgevers die niet per se onder de hoge transitiekosten uit willen komen, maar toch graag hun werknemer (om wat voor reden dan ook) in dienst willen houden. Vooral bedrijven die onvoldoende in kas hebben, kunnen onder het betalen van de transitievergoeding uitkomen, verwacht Besselink. “Dan heb ik het met name over middelgrote en kleine bedrijven die in financiële problemen kunnen komen op het moment dat ze ineens tienduizenden euro’s moeten betalen aan een werknemer. Grote bedrijven hebben vaak wel een potje en komen er dus niet meer onderuit als de Hoge Raad dit advies volgt.”

Veel rechtszaken

Slapende dienstverbanden doen al een paar jaar stof opwaaien. Verschillende werknemers stapten al dan niet met hulp van vakbonden naar de rechter. Sommigen terminaal ziek met de hoop die duizenden euro’s na te laten aan hun nabestaanden. Anderen diep in de schulden, klant van de voedselbank en rondkomend van een karige arbeidsongeschiktheidsuitkering. Niet altijd kregen ze gelijk van de rechter. Sterker, slechts in een paar gevallen ging bij werknemers met zo’n dienstverband de vlag uit na een rechtelijke uitspraak. Rechters volgden toch vaak de lijn: volgens de wet kan niemand een werkgever verplichten zijn personeel te ontslaan. Pas de afgelopen maanden, nadat duidelijk was dat werkgevers beroep kunnen doen op de compensatieregeling, koos de rechter iets vaker de kant van de zieke werknemer.

Geef aan hoe het beste te oordelen, vroeg de rechtbank Limburg de Hoge Raad na die wisselende uitspraken over slapende dienstverbanden. Het verzoek aan deze hoogste rechter geeft ook andere rechters meer handvatten over hoe te oordelen over dit verschijnsel. De Raad buigt zich daarom over de zaak van een man die al 33 jaar in dienst is bij kalkzandsteenproducent Xella. Hij heeft ernstige rugklachten, is al een keer geopereerd en is inmiddels drie jaar geleden arbeidsongeschikt verklaard. Zijn vrouw werkt ook niet meer en de man heeft een schuld van bijna 47.000 euro. Meerdere keren vroeg hij Xella hem te ontslaan. Het bedrijf weigerde.

Over maximaal vier weken volgt de uitspraak. Grote kans dat de man binnenkort zijn schuld (deels) kan afbetalen.

Lees ook:

Rechter vraagt Hoge Raad te kijken naar slapende dienstverbanden

De rechtbank in Limburg vraagt de Hoge Raad een principiële uitspraak te doen over het slapende dienstverband.