140 in Nederland werkzame arbeidsmigranten aangetroffen in mensonterende omstandigheden

Muren en plafonds vol schimmel, soms voor het oog verborgen door knalrood cadeaupapier als provisorisch behang. Een donkerbruin uitgeslagen keukenblad. Kakkerlakken op de kleefstrips tegen ongedierte. Een trap die op instorten stond. En vooral veel te veel mensen op een veel te klein oppervlak.

Duitse en Nederlandse hulpdiensten traden afgelopen weekeinde zes panden binnen waar arbeidsmigranten woonden: vier in Emmerich, vlak over de grens bij Zevenaar. En nog eens twee in Geldern, niet ver ten noordoosten van Venlo. In die zes panden woonden in totaal 140 mensen, vooral Roemenen en Bulgaren. Ze werken in de Nederlandse slachthuizen, via Nederlandse uitzendbureaus.

Onwaardige omstandigheden

De misstanden in de twee Duitse grenssteden staan niet op zichzelf. Twee jaar geleden was het ook al raak in Goch, precies tussen Emmerich en Geldern in. Toen de gemeente daar inventariseerde hoeveel uitzendkrachten er woonden, bleken dat er drie keer zo veel te zijn als het officieel geregistreerde aantal van 160. Ook daar stuitten de autoriteiten op verwaarloosde woningen.

De Duitse autoriteiten willen meer werk gaan maken van controles op huisvesting van arbeidsmigranten. “Veel werknemers die in Duitsland wonen, werken in Nederland in onwaardige omstandigheden”, schrijft het ministerie van binnenlandse zaken van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen in een toelichting. “Vooral via uitzendbureaus in de vleesindustrie.”

Alleen al in in Kreis Kleve, de miniprovincie waar Goch, Emmerich en Geldern onder vallen, gaat het naar schatting om zo’n tweeduizend migranten. Dat de combinatie van wonen in Duitsland en werken in Nederland zo vaak voorkomt, heeft te maken met de verschillen op de woningmarkt.

Terwijl de krapte in Nederland groot is, zijn in de Duitse grensgebieden relatief goedkoop panden beschikbaar. Daar komt nog eens bij dat Nederlandse uitzendbureaus er meer geld voor huur kunnen vragen. Als uitzendbureaus ook als huurbaas optreden, mogen zij bij arbeidsmigranten die het minimumloon verdienen maximaal een kwart van het salaris inhouden als huur. Maar via Duitsland is die regel te omzeilen.

Problemen door corona

De coronapandemie bracht de problemen met arbeidsmigranten in het grensgebied én de slachthuizen nog eens extra aan de oppervlakte. Juist in de vleesverwerkende industrie regende het besmettingen. Waarom precies is nooit echt opgehelderd: de werkomstandigheden – dicht op elkaar in een koude hal – kunnen een rol spelen. Maar ook het feit dat mensen vaak dicht op elkaar wonen en in busjes naar het werk gaan, waren risicofactoren.

Voor de Duitse politiek waren enkele grote uitbraken aanleiding om flexwerk in de slachterijen aan banden te leggen. Daar moeten slachthuizen hun mensen nu in beginsel in vaste dienst nemen.

In Nederland leidde de coronaproblemen tot een stevig rapport van een ‘aanjaagteam’ onder leiding van oud-SP-leider Emile Roemer. Hij pleitte onder meer voor een fatsoenlijk huurcontract met een maand opzegtermijn, waarbij iedere arbeidsmigrant recht heeft op een eigen kamer.

Ook meldde hij dat er meer toezicht moet komen op uitzendbureaus en de registratie van arbeidsmigranten door gemeenten. Hoewel Roemer benadrukte dat haast geboden was bij die maatregelen, wachten deze nog steeds op uitwerking, mede door de lange formatie.

Arbeidsinspectie doet onderzoek

Naar aanleiding van de actie van afgelopen weekend doet de Nederlandse Arbeidsinspectie wel verder onderzoek naar het uitzendbureau waar de arbeidsmigranten in dienst waren. “De inspecteurs vermoeden overtredingen van de verschillende arbeidswetten als minimumloon en werktijden”, laat een woordvoerder weten. “Dit wordt de komende tijd verder uitgezocht.”

Hoewel de Arbeidsinspectie de naam niet wil noemen, gaat het volgens verschillende Duitse media om Horizon Group uit Velp. De directeur van het bedrijf, Moba Aoulad Ben Arroun, liet in een reactie aan De Gelderlander weten dat hij zich ten onrechte aan de schandpaal genageld voelt.

De woningen in Geldern huurden de arbeidsmigranten volgens hem zonder tussenkomst van het uitzendbureau. En de problemen in Emmerich waren volgens hem snel te verhelpen. De Duitse autoriteiten denken daar dus anders over. Zij spreken van uitbuiting, en willen dit soort grensoverschrijdende acties vaker organiseren.

Lees ook:

Roemer: ‘Zolang arbeidsmigranten uitgeknepen worden, kunnen ze niet integreren’

Een keurmerk voor woningen voor arbeidsmigranten werkt niet. Toch adviseert Emile Roemer het uit te breiden. Maar dat is niet het enige.