Zwolle komt met een wettelijk verbod op fossiele reclame

De gemeenteraad van Zwolle heeft deze week een motie aangenomen om via een lokale wet reclame te verbieden voor diensten en producten die fossiele grondstoffen gebruiken. “Zwolle is wereldwijd de eerste gemeente die fossiele reclame wettelijk gaat verbieden”, zegt Femke Sleegers van campagnegroep Reclame Fossielvrij.

Andere gemeenten in Nederland, zoals Amsterdam en Haarlem, kwamen eerder met maatregelen tegen reclames voor bijvoorbeeld vliegtuigreizen of benzineauto’s. Zij kozen er echter voor om dit contractueel op te lossen: in nieuwe contracten met uitbaters van bijvoorbeeld reclamezuilen wordt dan opgenomen dat er geen fossiele reclame geplaatst mag worden. “Dat betekent dat het soms nog jaren kan duren voordat zo’n nieuw contract wordt gesloten. Tot die tijd is er nog fossiele reclame en heeft dit beleid niet gelijk effect”, zegt Sleegers.

In Zwolle kan deze verandering sneller gaan. Omdat de Overijsselse gemeente het verbod wettelijk vast gaat leggen, moeten reclame-uitbaters bij ingang van de wet onmiddellijk stoppen met het tonen van fossiele reclame. Zo verdwijnt reclame voor vliegreizen bijvoorbeeld gelijk uit de bushokjes of van billboards in de stad, zo gauw de wethouder de verordening heeft uitgewerkt. Dit verbod geldt voor alle reclameplekken in het beheer van de gemeente.

Geen geld meer aan verdienen

De gemeenteraad wil niet langer dat de gemeente geld verdient aan fossiele reclame, vanwege de schadelijke gevolgen voor het klimaat. Wel benadrukt Joey Boon, GroenLinks-gemeenteraadslid in Zwolle en initiatiefnemer van de motie, dat de gemeente de fossiele producten en diensten zelf niet gaat verbieden. “Je mag natuurlijk nog steeds je tank vullen met benzine, maar we willen mensen niet aanmoedigen om bijvoorbeeld een goedkope vlucht naar Mallorca te boeken.”

Boon kan nog niet inschatten hoe lang het duurt voor autoreclames ook daadwerkelijk uit de Hanzestad worden verbannen. Hier speelt volgens hem mee dat wetgeving nog juridisch onontgonnen is op dit gebied. “De invoering is daarom ook een signaal aan Den Haag, daar zijn ze al heel lang aan het kibbelen over landelijke wetgeving die fossiele reclame inperkt. Hopelijk kunnen we laten zien dat dit wel mogelijk is.”

In hoeverre het verbod juridisch stand houdt is onduidelijk. Handelsreclame wordt beschermd door het recht op vrijheid van meningsuiting. Dit mag ingeperkt worden als uitspraken de volksgezondheid schaden. De gemeenteraad van Zwolle beargumenteert dat dit bij fossiele reclame het geval is.

“Vrijheid van meningsuiting kan bij commerciële uitingen makkelijker beperkt worden dan bij bijvoorbeeld artistieke of politieke uitingen”, zegt Bram Duivenvoorde, universitair hoofddocent rechten aan de Universiteit Utrecht. “Omdat er ook reclameverboden op andere producten zoals tabak bestaan, geef ik het verbod een goede kans.”

Vleesreclame staat niet op de lijst

Het verbod in Zwolle gaat gelden voor diensten en producten. Een lijst is opgesteld met soorten reclames die straks verboden zijn, bijvoorbeeld reclame voor een cruisereis of gascontract. Vleesreclame, een onderwerp waar afschaffing in sommige gemeenten ook een discussiepunt is, staat niet op de lijst.

Niet iedereen in Zwolle is enthousiast over het verbod. De motie werd door een kleine meerderheid van de gemeenteraad gesteund. Johran Willegers, fractievoorzitter van de VVD in Zwolle, stemde tegen: “Wij zijn juist voor vrijheid van meningsuiting, waar reclame ook onder valt. Het verbod is ook niet praktisch: informeren over gascontracten kan bijvoorbeeld juist nuttig zijn. Ik vind het een lastig argument dat reclame op gascontracten slecht zou zijn voor de gezondheid van de mensen in Zwolle.”

Duivenvoorde benadrukt dat het vooral bijzonder is dat een reclameverbod via een lokale wet bij een gemeente wordt ingevoerd. “Het zou logischer zijn als een verbod zoals deze Europabreed wordt ingevoerd, want dit soort regels komen meestal uit Brussel.”

Lees ook:

Haarlem gaat als eerste stad ter wereld vleesreclames verbieden

Terwijl de vleesindustrie met haar campagne Nederland Vleesland vleeseters juist weer een goed gevoel wil geven, gaat de gemeente Haarlem reclames voor vlees juist verbieden vanwege de impact op het klimaat. Een wereldprimeur.