Zon en wind leveren in Europa nu meer stroom dan gascentrales

Zonnepanelen en windturbines hebben vorig jaar in de EU voor het eerst meer stroom geleverd dan gascentrales. Er kwam in één jaar liefst een kwart meer zonne-energie bij.

Zon en wind zorgden in 2022 voor 22 procent van alle stroom in de EU. Daarmee waren die twee samen voor het eerst een belangrijkere stroombron dan gas dat op 20 procent bleef steken.

Al in 2019 waren zon en wind de kolencentrales voorbijgestreefd. Alleen de combinatie van waterkracht en kerncentrales is op de Europese stroommarkt nu nog groter, met een marktaandeel van 32 procent. Als de ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar doorzetten, zullen zon en wind nog voor 2030 de koppositie overnemen.

Plusje voor kolen

De cijfers zijn afkomstig van Ember, een bureau dat onafhankelijk onderzoek doet naar de mondiale energiemarkt. Ember wijst uiteraard op de oorlog in Oekraïne als belangrijke oorzaak van de snelle opmars van duurzame energie. De wens om zo snel mogelijk van het Russische gas af te komen was een extra aansporing om versneld zonnepanelen te installeren. Er kwam voor 41 miljoen kW aan zonnepanelen bij in de EU, wat bijna de helft meer was dan wat er in 2021 werd bijgeplaatst. En over het hele jaar werd er 24 procent meer zonnestroom opgewekt.

De afbouw van het aardgasgebruik zorgde er echter ook voor dat kolen een korte opleving lieten zien. Hun aandeel ging vorig jaar van 14,5 naar 16 procent. Maar omdat de EU-landen vorig jaar ook aanmerkelijk minder stroom gingen gebruiken (min 7,9 procent in het laatste kwartaal van 2022), is de toename van kolenstook in absolute zin toch nog beperkt.

Grote afname bij fossiel

Opmerkelijk was vorig jaar de sterke daling van waterkracht en kernenergie. Bij waterkracht deed een recorddroogte de stroomproductie drastisch dalen. Kernenergie zat vooral in de min door groot onderhoud aan veel Franse kerncentrales, terwijl tegelijkertijd Duitsland centrales sloot. Dit jaar zullen in ieder geval de Franse kerncentrales weer volop draaien.

Voor 2023 verwacht Ember een enorme daling, tot 20 procent, van de stroomproductie uit kolen en gas. Daar waren de laatste maanden van vorig jaar al aanwijzingen voor. Zo nam in september tot en met december de kolenstook al met bijna 8 procent af. Kolen en gas hebben last van extra wind- en zonnestroom, mede als gevolg van de grote toename van zonnepanelen in het afgelopen jaar en de opnieuw sterke groei ervan dit jaar.

Maar als gezegd zullen ook de kerncentrales in Frankrijk weer volop gaan produceren en wordt ook voor waterkracht een beter jaar verwacht. Bovenop de toename van al die CO₂-loze stroom wordt ook nog op een lichte daling van het stroomgebruik gerekend, oftewel: voor fossiele brandstoffen resteert een veel kleiner marktaandeel.

Nederland koploper

In Nederland spelen zonnepanelen al enkele jaren een opvallende hoofdrol bij duurzame energie. Vorig jaar was Nederland na de grote landen Duitsland, Spanje en Polen het vierde EU-land als het om nieuw geplaatste panelen gaat. Maar Nederland is inmiddels Europees koploper als het om het aantal panelen per hoofd van de bevolking gaat.

En vorig jaar werd Nederland ook het land met het hoogste percentage zonne-energie in de stroommix; met 14 procent is zonnestroom nu ook voor het eerst belangrijker dan kolenstroom. Voorlopig blijft zonne-energie in Nederland nog sterk groeien, zo is de verwachting. En de komende jaren komen daar dan ook grote windparken op de Noordzee bij.

250 miljard minder gas, per jaar

De sterke groei van zonne-energie levert niet alleen een positief effect op voor het klimaat. Ook financieel scheelt het een dubbele slok op een borrel. Vorig jaar werd in de EU 203 TWh, 203 miljard kiloWattuur, aan zonne-energie opgewekt. Als er geen zonnepanelen waren geweest en die 203 TWh met gascentrales hadden moeten worden geproduceerd, had dat de EU zo’ n 49 miljard euro aan extra gas gekost.

De komende jaren zal de plaatsing van zonnepanelen in een nog hogere versnelling komen, waardoor de zonnestroomproductie in 2030 nog eens vijf keer zo groot zou kunnen zijn als vorig jaar. Dan besparen we in de EU dus pakweg 250 miljard euro per jaar aan gas. Dat moet toch ook degenen die geen klimaatprobleem zien, aangenaam in de oren klinken.

Lees ook:

In de Noordzee krijgt de energietransitie plotseling vleugels

De beer is los in de Noordzee. Althans, daar heeft het nu toch alle schijn van. De komende jaren gaan er heel veel windturbines verschijnen, komt daar ’s werelds grootste veld met drijvende zonnepanelen, wordt energie opgeslagen in de Noordzeebodem en verschijnt aan de Noordzeekust de grootste batterij van Nederland.