Sponsfunctie
Zijn de Limburgse dorpen nog wel bewoonbaar?
Blijft Limburg veilig bewoonbaar, nu de waterramp mogelijk bleek? Een andere manier van landbouw bedrijven en natuur beheren kan veiligheid bieden, zegt expert John Boon.
Is het veilig om in de Limburgse dalen te blijven wonen? Nu het water is gezakt, bezinken niet alleen de weggeslagen stukken straatmeubilair, maar ook de gedachten over de leefbaarheid van de getroffen gebieden, zoals Valkenburg. “Dorpen en wijken verplaatsen lijkt me écht onnodig”, zegt landschapsarchitect John Boon van ingenieursbureau Arcadis, toonaangevend op het terrein van waterveiligheid.
“Het is wel zo dat van oudsher de woningen in Limburg op de plateaus werden neergezet, niet langs de beken en in de dalen. Dat gebeurde pas toen technieken erin slaagden om het water in toom te houden.” Dat deze ruimtelijke inrichting niet bestand bleek tegen de hausse aan water, wil volgens Boon niet zeggen dat Limburgers weg moeten trekken uit de lage delen. “Hoewel we vaker wateroverlast zullen krijgen als gevolg van klimaatverandering, moeten we niet vergeten dat de Limburgse waterramp heel uitzonderlijk is.”
Water bufferen als taak voor boeren
Het antwoord op toekomstige wateroverlast is volgens Boon niet om wijken te slopen. “De koffers pakken hoeft niet, we moeten de oplossing zoeken in een ander waterbeheersysteem.” Het inbouwen van vertraging in de doorstroom van dalend water is de sleutel, zegt Boon. “Wat we nodig hebben om veilig in de dalregio’s te blijven wonen zijn waterbekkens en grote ‘sponzen’ die het water tijdelijk opzuigen. De landbouw kan dit verzorgen, door in de akkers en velden ruimte te geven aan neergeslagen regen. Natuurinclusief boeren dus”, zegt Boon. Hij stelt zich daarbij voor dat water bufferen een taak wordt waar boeren geld voor ontvangen, van de overheid.
“Ook de natuur kan een sponsfunctie vervullen”, vervolgt Boon. Daarbij denkt hij aan hellingbossen en gewasrijke velden, die genoeg zuigvermogen hebben om langsrazend water op te zuigen. Op die manier kan de natuur aan de noodrem trekken wanneer regen bij extreem weer met bakken uit de hemel komt en de waterstroom in volume aanzwelt. “Maak serieus werk van deze oplossingen en we hoeven het niet te hebben over de vraag: moeten mensen uit Limburgse dorpen weg?”
Kwetsbare locaties mijden
Voor nieuwbouw is het volgens Boon wel zaak om kwetsbare, diepgelegen locaties te mijden. Hij pleit voor de ‘laagbenadering’ om te bepalen waar bouwen en wonen nog verantwoord is. Bij die aanpak tonen grondgegevens – over diepte en samenstelling – wat de risico’s op wateroverlast zijn. “Die laagbenadering raakt in zwang in de wetenschap, maar de politiek doet er nog weinig mee.” Daar zal verandering in komen na de waterramp, denkt de landschapsarchitect.
“Na deze ramp zullen beleidsmakers de nieuwe benadering voor nieuwbouw serieus gaan nemen”, is Boons verwachting. Dat juicht hij toe. “Never waste a good crisis.” Niet dat van Boon alles anders moet, als er in Limburg nieuwe woningen verschijnen. Drijvende huizen of amfibiewoningen, die kunnen meedeinen in de stromingen, zijn volgens Boon onzinnig in Limburg. Dat is meer iets voor kustgebieden.
Lees ook:
Het is tijd om straten, wijken, buitengebieden klaar te stomen voor extreem weer
Het oprukkende water overviel Limburg. Net als in 1995, maar nu nog veel heviger. Doet Nederland wel genoeg aan waterveiligheid, nu plensbuien door klimaatverandering zullen toenemen?
