Natuurherstel
WNF: Maak natuur van alle uiterwaarden bij rivierdijken
Het Wereld Natuur Fonds lanceert donderdag een actieplan om natuur te maken van bijna alle uiterwaarden bij de dijken van de grote rivieren.
Grootschalige natuurlijke inrichting van het rivierengebied is mogelijk zonder de waterveiligheid onder druk te zetten. Dat concludeert onderzoeksbureau HKV Lijn in Water in een onderzoek in opdracht van het Wereld Natuur Fonds.
Langs de Waal, Maas, Rijn, Nederrijn en IJssel is de afgelopen dertig jaar een derde van de buitendijkse gronden omgevormd tot natuur. Zestig procent − circa 40.000 hectare – is nog in gebruik bij boeren, industrie en als woongebied. Het Wereld Natuur Fonds roept de regering op om zoveel mogelijk land tussen de dijken om te zetten in riviernatuur.
Natuurlijk hooiland
HKV Lijn in Water stelt dat 95 procent van de uiterwaarden omgevormd kan worden tot bos, struweel en natuurlijk hooiland. Dat zal dan bij hoogwater wel zorgen voor een hogere waterstand van 30 tot 60 centimeter. Maar volgens de onderzoekers kan dat worden ondervangen met ‘een aantal rivierverruimende maatregelen, zoals meestromende nevengeulen en het versterken en verleggen van dijken’.
De haalbaarheid en de kosten daarvan zijn door HKV Lijn in Water niet onderzocht. Sien Kok, promovenda bij wateronderzoeksinstituut Deltares en Wageningen Universiteit schat het op minimaal 2,5 miljard euro. Kok: “Die kosten betalen zich deels terug met baten uit zandwinning voor natuurverbetering en recreatie. Op fietsafstand van de grote rivieren wonen miljoenen mensen die voor hun welzijn en gezondheid baat hebben bij riviernatuur.”
Gunstig voor waterkwaliteit
Natuurlijke uiterwaarden zijn volgens Kok ook gunstig voor de waterkwaliteit. “Riviernatuur draagt bij aan het vasthouden van stikstof en fosfor.”
Om de effecten van klimaatverandering op de grote rivieren te bedwingen, werken rijksoverheid, provincies en waterschappen aan Integraal Riviermanagement. Doel is om de bodemdaling van de grote rivieren een halt toe te roepen, de afvoercapaciteit te vergroten en de bevaarbaarheid voor beroepsvaart te verbeteren.
Opstuwing
Het Wereld Natuur Fonds vindt dat natuurherstel nu nog een sluitpost is in het Integraal Riviermanagement. Daarom komt de natuurorganisatie donderdag met het actieplan ‘Ruimte voor levende rivieren’. “We krijgen vaak van Rijkswaterstaat te horen dat meer riviernatuur niet mogelijk is vanwege de opstuwing. Ons onderzoek laat zien dat het wel kan”, zegt Bas Roels namens het Wereld Natuur Fonds en Ark Natuurontwikkeling.
Beide natuurorganisaties willen dat er een eind komt aan het huidige onderhoudsbeheer van Rijkswaterstaat in de uiterwaarden. Roels: “Want dat is zo intensief dat veel riviernatuur zich niet tot de gewenste kwaliteiten kan ontwikkelen.”
Integraal Riviermanagement bepleit ‘een robuust riviersysteem’. “Wij tonen aan dat de natuur daarin een uitstekende bondgenoot is”, aldus Roels. Hij noemt de Gelderse Poort en de Grensmaas als geslaagd voorbeeld van vrije riviernatuur. “Op die plekken kun je zien dat het herstelvermogen van de natuur fenomenaal is.”
Lees ook:
Natuurmonumenten moet meewerken aan kappen bomen en struiken langs de Grensmaas
Rivierbossen mogen van Rijkswaterstaat slechts op een beperkt aantal plekken in de uiterwaarden groeien, omdat anders de veiligheid bij hoogwater in het gedrang komt.
