WNF: Haal meer water uit het oosten om droogte tegen te gaan

Een groot deel van West-Nederland heeft zijn zoet water te danken aan het gemaal bij Gouda, dat water uit de Hollandsche IJssel de goede kant op stuurt.

Maar als de waterstand te laag is en het zoete water verzilt door indringend zeewater – de Hollandsche IJssel staat via de Nieuwe Waterweg in open verbinding met de zee –, gaat het gemaal in Gouda uit en die bij Utrecht aan, zodat er voldoende zoet water van het Amsterdam Rijnkanaal richting het westen stroomt.

Die zogeheten KWA (Klimaatbestendige Wateraanvoer) wordt gemiddeld eens in de acht jaar gebruikt. Door de aanhoudende droogte staat het oostelijke gemaal sinds 28 juli aan.

Maar de verwachting is dat de KWA door klimaatverandering en daarmee gepaard gaande periodes van droogte en zeespiegelstijging, steeds vaker aan het werk zal moeten. Maak daarom van de KWA een permanent aanvoerpunt: de Permanent Oostelijke Aanvoer, of POA, zegt het Wereld Natuur Fonds (WWF).

Voordeel

Het directe voordeel, zegt Michiel van den Bergh, zoetwaterexpert bij WWF, is dat er geen bestuurlijke rompslomp meer komt kijken bij de wisseling van de wacht, elke keer als het water bij Gouda te zout wordt en de pompen daar uit moeten en die bij Utrecht aan. “Daarnaast is het water uit het oosten veel schoner, het bevat minder chloride en fosfaat. Dat is goed voor de natuur. Ook gaan de Leidsche Rijn en de gekanaliseerde Hollandsche IJssel weer stromen, wat weer voordelen heeft voor de natuur.”

De plannen voor de POA liggen al sinds januari 2017 bij de Provinciale Staten van Zuid-Holland, maar het WWF grijpt de aanhoudende droogte aan om de POA opnieuw onder de aandacht te brengen.

“De droogte laat zien dat het KWA werkt en dat het nodig is.” Daarnaast is er onlangs een onderzoek gedaan door de waterschappen, de provincie en het WWF dat de voordelen van een POA onderstreept, het zou onder andere de opbrengst van de landbouw en de bomenteelt in het westen vergroten door de verbeterde waterkwaliteit. Ook wordt in het onderzoek een tussenoplossing genoemd, waarbij de KWA vaker aanstaat maar het gemaal bij Gouda niet helemaal uit gaat. Maar die optie moet nog verder worden onderzocht.

De POA is ook goed voor de natuur, benadrukt Van den Bergh: “De sluis bij Haringvliet gaat binnenkort op een kier, dan kunnen trekvissen zoals zalm, steur en forel naar binnen. De sluis moet vooralsnog zo’n honderd dagen per jaar dicht om verzilting van Rotterdam en Gouda te voorkomen.

Capaciteit

Maar als West-Nederland niet meer afhankelijk is van zoetwater uit dit gebied, mag het water bij Rotterdam verzilten, dus kan de sluis langer open en kan er meer vis naar binnen. Zo kan de deltanatuur zich herstellen en kunnen de zalmen hun paaigebieden in Midden-Europa weer beter bereiken.”

De KWA moet wel flink meer capaciteit krijgen voor hij kan worden omgedoopt tot POA. Dat probleem lijkt bij voorbaat al opgelost. Met het oog op de klimaatverandering is al besloten de capaciteit van de KWA te vergroten naar ongeveer dezelfde capaciteit als het huidige gemaal bij Gouda. Die verbouwing van 40 miljoen euro moet in 2021 gereed zijn.

Het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, dat de waterwerken bij Utrecht beheert, en de provincie Zuid-Holland zijn op de hoogte van de plannen en het bijbehorende onderzoek. Rijnlanden laat weten besluitvorming over het plan pas in 2021 te verwachten, als de capaciteit van de KWA is vergroot.

De provincie tilt het onderwerp over het zomerreces heen.

Lees ook:

Het is door de droogte oppassen geblazen voor de binnenvaarttanker

De droogte heeft ook gevolgen voor de binnenvaart. De rivier staat erg laag, de vaargeul is smaller en de schepen kunnen minder diep worden beladen. Aan boord van de 110 meter lange Izar.

De droogte wordt nijpend, dus Brussel schiet boeren te hulp

Boeren in de EU die door de droogte in de problemen komen, krijgen bijstand vanuit de Europese Commissie. Zo mogen ze land, dat volgens EU-wetgeving braak moet liggen, tijdelijk gebruiken om diervoeder te verbouwen.