Wat is beter voor de natuur, bomen kappen of niet? De politiek beslist

Geen enkele politicus haalt het in zijn hoofd om te willen bepalen hoe een chirurg zijn scalpel hanteert tijdens een operatie. Bjorn van den Boom van Natuurmonumenten maakt de vergelijking in de discussie over het kappen van maximaal een halve hectare bos. Dat mag van demissionair natuurminister Carola Schouten (ChristenUnie). Tegenstanders hopen dat de Tweede Kamer het verbiedt. De Kamercommissie Natuur zou er donderdag over praten, maar dit debat is uitgesteld omdat Schouten tijd nodig heeft als onderhandelaar bij de formatie van een nieuw kabinet.

Dat is vooral frustrerend voor de tegenstanders, waarvan de stichting NatuurAlert de voornaamste spreekbuis is. NatuurAlert schreef in januari een amendement op de Bossenstrategie van de minister en stuurde dat begin deze week naar alle commissieleden, van wie de meesten nieuw zijn sinds de parlementsverkiezingen in maart. In die Bossenstrategie legt Schouten vast dat er tot 2030 in Nederland 10 procent bos bij moet komen, dat is 37.000 hectare, vooral buiten bestaande natuurgebieden. Maar in hetzelfde stuk noemt ze groepenkap tot een halve hectare een belangrijke maatregel om het bos te revitaliseren.

Een halve hectare is de gemiddelde grootte van een voetbalveld. Kap je op die oppervlakte alle bomen, dan roept dat meestal stevige protesten op. Gekapte bomen zorgt voor emoties. NatuurAlert spreekt van kaalkap en onzorgvuldig natuurbeheer dat slecht uitpakt voor biodiversiteit, het vastleggen van CO2 en de klimaatbestendigheid van de bossen. Er kan alleen maar een ander doel achter zitten: financieel gewin. Een organisatie als Staatsbosbeheer heeft het geld van hout of biomassa immers hard nodig sinds voormalig staatssecretaris Henk Bleker de subsidie voor het natuurbeheer drastisch heeft teruggedraaid.

Natura 2000

Maar beheerders en bosonderzoekers zeggen dat vlaktekap soms nodig is. Die geeft ruimte aan bijvoorbeeld heide, die andere diersoorten aantrekt, en draagt bij aan verjonging van het bos. Kappen helpt bij het herstel van beschermde natuur in het Europese netwerk van Natura 2000-gebieden. En het kappen kan ziektes of invasieve exoten een halt toeroepen. Daarvoor helpt uitkap, het gericht kappen van enkele bomen, onvoldoende.

Ecologen zijn het onderling niet eens, stelt GroenLinks-kamerlid Laura Bromet vast. Samen met PvdA’er Joris Thijssen diende Bromet in april een motie in om vlaktekap uit de Bossenstrategie te schrappen. Maar ze zwakten die motie in mei af, met de toevoeging ‘tenzij die kap vanuit ecologisch oogpunt, waaronder het bewerkstelligen van Natura 2000-doelstellingen, noodzakelijk is’.

Aan die wijziging ging een gesprek met Natuurmonumenten vooraf, tot ergernis van de stichting NatuurAlert. Die pleit ervoor de natuur in de bossen zijn gang te laten gaan en alleen bij uitzondering te kappen.

Communicatie

Bromet voelt wel voor die gedachte. Natuurbeheer is altijd iets doen, terwijl de natuur ook best zonder ingrepen kan, zegt ze. Maar die zelfstandige natuurontwikkeling kost tijd en de dalende biodiversiteit, het stikstofprobleem en klimaatverandering vragen nu om maatregelen, zoals plaggen en kappen in de bossen. Daarbij moet wel de communicatie beter, zegt Bromet, zodat wandelaars en omwonenden begrijpen waarom er wordt gekapt. Want we willen allemaal hetzelfde: een bloeiende natuur waar we baat bij hebben en van kunnen genieten.

Vertrouw de beheerder, zegt Van den Boom van Natuurmonumenten. Vlaktekap alleen als uitzondering toestaan leidt tot onnodige bureaucratie, maar vooral tot onwenselijke politieke bemoeienis. Als de bosbeheerder toestemming moet vragen om te kappen, kunnen natuurbeschermers ook geen grasland of rietveld meer maaien, geen boomgat maken, heg snoeien of heide begrazen zonder vergunning en ontheffing.

Lees ook:

Minister Schouten wil bomen planten, collega Van Nieuwenhuizen wil ze kappen

In tien jaar 10 procent bos erbij is de afspraak die natuurminister Schouten en de provincies hebben gemaakt. Elk kind op de basisschool plant een boom.

Geef de natuur de kans, zeggen natuurorganisaties. ‘Er heerst nu anarchie in het bos’

Bomen kappen geeft altijd reuring, want bomen zijn mooi en goed voor ons. Toch is kappen geen taboe voor Frits van Beusekom. Als voormalig directeur van Staatsbosbeheer weet hij dat de natuur soms baat heeft bij wat ruimte. Maar nu heerst er anarchie in de bossen. ‘Gekapt wordt er voortdurend, want er is geen beleid.’

Ja, bomen kappen is soms beter voor het bos, zeggen wetenschappers. ‘We doen het goed in Nederland’

Emoties lopen hoog op in de discussies over bomenkap. Maar het bosbeheer kan niet zonder zaag, zeggen adviseurs en wetenschappers. ‘We doen het goed in Nederland.’