Wageningen wil de groenste universiteit zijn

Wat is de groenste universiteit van Europa? In een biodiversiteitswedstrijd bindt Wageningen vanaf maandag de strijd aan met zestien andere universiteiten. Al gaat het niet om winnen.

Liesje Mommer hoopt op een melding uit IJsland dat er papegaaiduikers op de campus zitten. De ‘pinguins van het noorden’ broeden op rotsformaties aan de kust, dus de kans dat ze in hoofdstad Reykjavik worden gespot is niet zo groot, maar wie weet. De Universiteit van IJsland zou er hoge ogen mee gooien in de biodiversity challenge die officieel maandag begint.

Niet dat het gaat om winnen, zegt Mommer, hoogleraar plantenecologie en boegbeeld biodiversiteit op Wageningen University and Research (WUR). “Zeventien Europese universiteiten, van IJsland tot Oekraïne tot Frankrijk, gaan zoeken naar alles wat leeft en groeit en bloeit op de eigen campus, en natuurlijk hopen we op zeldzame soorten en iets wat er eerst niet was. Maar het gaat niet om wie de meeste soorten heeft, maar om het delen van mooie waarnemingen. Door samen te kijken verbinden we ons met elkaar en met de soortenrijkdom. Als je niet weet wat er is, kun je dat ook niet beschermen.”

Met elkaar vervlechten

Mommer nam twee jaar geleden het initiatief voor de groene omslag op haar universiteit. “Er is inmiddels een netwerk van wetenschappers die biodiversiteit voorop stellen in wat ze doen. Dat zijn niet alleen ecologen, ook onder voedseltechnici, dierwetenschappers, economen en gedragsspecialisten is biodiversiteit een cruciaal onderwerp. En de studenten houden ons scherp.”

In de Mansholtlezing over een ‘natuurpositieve toekomst’ zette Mommer vorig najaar uiteen waar de kansen liggen in het voedselsysteem, hoe de natuur kan helpen in het opvangen van extreem weer dat het gevolg is van klimaatverandering en waarom een ‘systeemtransitie’ waarin we samenwerken met de natuur in plaats van ertegen alleen haalbaar is door verschillende vormen van ingrijpen met elkaar te vervlechten.

“We werken met alle wetenschappelijke disciplines samen en met allerlei betrokkenen in de maatschappij”, zegt ze. “We moeten niet alleen naar de boeren kijken, maar ook naar het landschap. Naar wat we eten, hoe we de gezondheid kunnen stimuleren, hoe de financiële systemen werken. Er is verbinding nodig, tussen de ministeries, maar ook tussen universiteiten, financiële instellingen, ziekenhuizen en supermarkten. We moeten iedereen daarin meenemen.”

Van de zotte

Het landbouwakkoord dat nog altijd niet is gesloten is maar een eerste stap naar een betere wereld, vindt Mommer. “Er is meer nodig, ook op andere terreinen in de samenleving. Als we groene schoolpleinen hebben, begrijpen onze kinderen het ook beter. Dat in de supermarkt de goedkoopste keuze meestal de slechtste is voor de natuur en daarmee voor ons eigen welzijn, is van de zotte.”

Na haar lezing, die de naam draagt van de legendarische minister en Europees commissaris van landbouw Sicco Mansholt, werd Mommer uitgenodigd in Brussel. Ook sleepten WUR-onderzoekers drie Europese onderzoeken binnen, “over de veranderingen in de maatschappij die nodig zijn om een leefbare planeet voor toekomstige generaties veilig te stellen”.

Inmiddels is overal wel doorgedrongen dat klimaatverandering en biodiversiteit twee zijden van dezelfde medaille zijn, zegt Mommer. “Maar het gaat niet vanzelf. Er is begeleiding nodig”. Dat is wat de wetenschap kan leveren.

Bal de heuvel opduwen

“Toen vier jaar geleden het Ipbes-rapport uitkwam, waarin staat dat een miljoen dieren- en plantensoorten dreigen uit te sterven, dacht ik: dit is zo ingewikkeld, dat kan niemand oplossen. Maar we moeten het samen doen, we moeten samen die bal de heuvel opduwen, en dan kan het misschien wél.”

Makkelijk is dat niet. “De kwaliteit van 60 tot 70 procent van de bodems in Europa is ernstig aangetast: verdicht, vervuild, verdroogd. Dat vind ik een schokkend getal. Nu al worden sommige gebieden onleefbaar. Zie de beelden van de droogte in Zuid-Europa dit voorjaar…. zooo droog. Het maakt voor de mensheid heel wat uit of de aarde 1,8 of 2,3 graden gaat opwarmen. Ik maak me daar ernstig zorgen over. We moeten dus aan de slag, wat we doen maakt echt wat uit. Die biodiversiteitswedstrijd past daarin.”

Lees ook:

Alweer stranden onderhandelingen over toekomst van de boer

De boer van de toekomst moet minder dieren houden en aan natuurbehoud gaan doen, maar wie gaat daarvoor betalen? Na een hele nacht onderhandelen is er wederom geen overeenstemming tussen boeren en de overheid over een landbouwakkoord.

Volgens hoogleraar Liesje Mommer is de Wageningen Universiteit nu ook klaar voor een ‘groene omslag’

Decennialang legde de Wageningen Universiteit de wetenschappelijke bodem onder de intensieve landbouw, maar nu wil het kenniscentrum de ‘groene omslag’ aanjagen. ‘Biodiversiteit introduceren in het landbouwsysteem is de enige manier om het tij te keren’, zegt hoogleraar Liesje Mommer.