Waar blijft de griepprik voor de kip?

Terwijl menigeen dezer dagen weer in de rij staat om bij de huisarts het jaarlijkse griepprikje te halen, heeft de 'aviaire' variant van de ziekte de eerste slachtoffers alweer geëist: 42.000 dode kippen. In de veehouderij is het griepseizoen dit jaar al vroeg begonnen. Een eerste opgave voor de kersverse minister van landbouw Carola Schouten zou een adequate aanpak van dit dossier zijn.

Het hoofdstuk Landbouw in het regeerakkoord leest echter als afgezwakte voortzetting van het huidige beleid. En dat terwijl er in de veehouderij zeer urgente problemen spelen, zoals de fipronilcrisis, de fosfaatkwestie en bedreigingen van de volksgezondheid. De vogelgriep mag niet worden gezien als een kwestie die nu eenmaal bij de pluimveehouderij hoort. Niet alleen kost deze ziekte jaarlijks honderdduizenden kippen voortijdig het leven, ze kost de maatschappij en pluimveesector jaarlijks miljoenen euro's.

In de legkippensector voltrekt zich sinds juli het fipronildrama. Veel getroffen pluimveehouders zijn de wanhoop nabij en vrezen faillissement. En de volgende pluimveecrisis dient zich aan. Koud is het vogeltrekseizoen begonnen of in Sint Philipsland zijn dus de eerste slachtoffers te betreuren; 41.500 kippen 'geruimd' vanwege vogelgriep.

Elk jaar hetzelfde

Vogelgriep keert vrijwel jaarlijks terug. De trieste balans: 711.500 voortijdig gedode dieren in 2016. In 2014 waren dat er 395.000. Sint Philipsland ligt aan de Oosterschelde. De ziekte sloeg de afgelopen veertien jaar steeds toe op pluimveebedrijven nabij grote wateren, zoals de Friese meren, het Zwarte Water, het Veluwerandmeer, de Zuid-Hollandse plassen en in het rivierengebied.

Dat is geen toeval. Met name trekkende watervogels brengen de virussen over. Als bedrijven hier niet tegen te beschermen zijn, kunnen ze maar beter weggaan van die wateren.

Maar verplaatsen of sluiten van bedrijven is duur. De varkenssector heeft met de overheid en de Rabobank een herinrichtingsplan en een lobby opgezet. Het resultaat is 200 miljoen euro in het regeerakkoord voor een warme sanering, met name van overlast veroorzakende varkensbedrijven in Noord-Brabant. De pluimveesector zit ook dringend verlegen om zo'n herinrichtingsplan. Om overlastsituaties te beeindigen én om pluimveebedrijven dichtbij grote wateren te sluiten.

Ook als de meest risicovolle bedrijven zijn aangepakt, blijven de virussen dreigen. Er moet dus harder gewerkt worden aan een vogelgriepvaccin. Natuurlijk, het virus kent vele varianten en muteert, maar dat doet het mensengriepvirus ook. Er zullen landen zijn die ook bij een veilig vaccin toch hun grenzen voor Nederlandse pluimveeproducten sluiten.

Minder ophokken

Intussen blijft de overheid wettelijk tot maatregelen verplicht. Die kunnen wel wat minder. Neem de beruchte 'ophokplicht', in november 2016 nog vóór de eerste uitbraak al landelijk opgelegd. En de vogelgriep sloeg vervolgens toe bij bedrijven waarvan het pluimvee nooit buiten komt. Ophokken is slecht voor het dierenwelzijn. Beter is uitlopen voor kippen met bomen en struiken onaantrekkelijk maken voor watervogels. Als ophokken al nodig is, beperk dit dan tot bedrijven bij grote wateren.

Ook het afmaken van niet-besmette dieren kan minder. Standaard alle kippen doodmaken binnen een straal van één kilometer bij hoog pathogene, zeer besmettelijke vogelgriep blijkt vaak onnodig. Ruim 300.000 dieren werden vorig jaar slachtoffer van dit achterhaalde protocol.

Hoe dan ook dient vogelgriep niet de eerste casus te zijn waarbij de nieuwe bewindspersoon vanaf de zijlijn toekijkt en niet verder komt dan het afstoffen van verouderde draaiboeken. Structurele aanpak van de vogelgriep is urgent. Dit moet nu eindelijk doortastend gebeuren.

Lees ook:

LTO: Aantal te ruimen kippen loopt in de miljoenen
Over de portofoon klinkt: 'De gassing is gestart' (reportage)