Het mag niet zo zijn dat de ene streek wél een bus en een bakker heeft en de andere niet. Maar hoe hef je die verschillen op? ‘De overheid moet voor het hele land kiezen.’
Alles wat aandacht krijgt groeit, maar als dat niet zo is werkt het de andere kant op. Als politiek Den Haag nauwelijks omkijkt naar regio’s waar het minder goed gaat, dan keren de mensen die er wonen zich op hun beurt af van de overheid. En dat is onwenselijk, staat in het rapport Elke regio telt! Een nieuwe aanpak van verschillen tussen regio’s.
In de praktijk telt de ene regio toch meer dan de andere, constateren de onderzoekers. In de Randstad en stedelijke groeiregio’s zoals Eindhoven hebben mensen meer kansen op een gezond en welvarend leven dan in veel regio’s daarbuiten, zoals bijvoorbeeld in delen van Limburg.
‘Een deel van deze regionale achterstanden vinden wij principieel niet te rechtvaardigen omdat ze de kansen van mensen op een gezond leven en op deelname aan de samenleving beperken’, staat in het adviesrapport. Het is voor het eerst dat drie adviesraden met zo’n omvangrijk advies naar buiten komen: de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).
Als de school verdwijnt, volgen al snel jonge gezinnen
“Het schrijnendst vind ik dat mensen in sommige regio’s wel zeven jaar korter leven dan in andere gebieden”, zegt commissievoorzitter Jantine Kriens. “Dat is in een vrij omvangrijk deel van het land het geval, en dat vinden wij onwenselijk. En het is geen natuurfenomeen; dit is al decennialang aan de hand en de verschillen worden groter.”
De onderzoekers namen vijf ‘voorbeeldregio’s’ onder de loep: De Veenkoloniën, Parkstad Limburg, Twente, de Kop van Noord-Holland en Zeeuws-Vlaanderen. Regio’s dus die buiten de economische centrumgebieden liggen. Wie daar woont heeft vaak te maken met ‘een stapeling van achterstanden op één of meer aspecten’, ontdekten de onderzoekers.
Oftewel: minder winkels, een grotere afstand tot zorgvoorzieningen zoals de tandarts of verloskundigen, gebrekkig openbaar vervoer en een afname van het aantal basisscholen. En als de school verdwijnt, of de dokter, of de bus, dan volgen al snel jonge gezinnen in het kielzog.
Dit is niet de klassieke tegenstelling stad versus platteland
Om te voorkomen dat de ene streek wel een bus en een bakker heeft en de andere niet, moet de overheid daarom keuzes maken, is het belangrijkste advies in Elke regio telt!. Een keuze voor kwaliteit van leven in plaats van steeds maar weer alle ballen op ‘kansrijke economische gebieden’ met veel inwoners.
Kriens: “De verschillen zijn veroorzaakt door het gevoerde beleid, waarbij het idee is: sterk maken wat sterk is. Met andere woorden: zolang je maar investeert in sterke economische gebieden met veel inwoners komt dat uiteindelijk ten goede aan alle Nederlanders. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Voor de minder sterke gebieden is iets extra’s nodig.”
Ze benadrukt dat de ontstane ongelijkheid geen kwestie is van de klassieke tegenstelling stad versus platteland. “Ook in steden zien we grote verschillen in welvaart en welzijn van inwoners.” En niet elke ‘verdwijning’ in dorp, stad of streek is te voorkomen, erkennen de onderzoekers. “Albert Heijn en Jumbo beslissen zelf of ze ergens vertrekken”, zegt Kriens.
‘Versterk de band tussen rijk en regio’
Om ervoor te zorgen dat alle Nederlanders er ongeveer even warmpjes bijzitten, zou de band tussen de regio’s en het rijk versterkt moeten worden, adviseren de drie partijen. Laat regio’s zelf aangeven wat nodig is voor een zogeheten ‘brede welvaart’ (naast een behoorlijk inkomen is dat een behoorlijk aanbod van voorzieningen) en laat het rijk daarmee aan de slag gaan.
Maak plannen voor de lange termijn. En ja, dat kost geld. “En toch moet het. Het zijn aanvullende investeringen die niet ten koste mogen gaan van iets anders. Nederland heeft alle regio’s nodig, kies dus ook voor alle regio's", stelt Kriens. Haast is geboden, anders worden de verschillen tussen de regio’s nog groter, adviseren de onderzoekers met klem. “Het kán niet alleen morgen al anders, het moet morgen anders.”
Lees ook:
In de armste wijk van Den Haag zitten bewoners in de kou. ‘Als de kinderen op school zijn, zet ik de kachel uit’
In sommige straten hebben bewoners geluk, elders zitten ze voorlopig in de kou.
Niet rijk, wel gelukkig: wat kunnen we leren van de ‘Friese paradox’?
Friesland scoort consequent laag op zaken als inkomen en opleiding. Toch zijn Friezen gelukkiger dan gemiddeld.
