Arbeidsongeschiktheid
UWV moet dit jaar 3 miljard meer uittrekken om uitkeringen te kunnen betalen
De uitgaven aan arbeidsongeschiktheidsuitkeringen stijgen enorm hard. De lasten voor dit jaar zijn ruim 800 miljoen euro hoger dan het UWV een half jaar geleden nog dacht.
In 2023 is het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) waarschijnlijk 24 miljard euro kwijt aan uitkeringen en toeslagen, veel meer dan de 21 miljard van vorig jaar. Een heel groot deel gaat naar arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Dat kost de samenleving dit jaar 16,3 miljard euro. Dat is ruim twee miljard euro meer dan in 2022.
Wat serieus meespeelt bij de hogere kosten, is dat het kabinet per 1 januari de minimumlonen heeft laten stijgen met 10,15 procent. De hoogte van de uitkeringen stijgen in vrijwel gelijke mate mee, meldt UWV in de deze week gepresenteerde Januarinota.
Maar ook de toename van het aantal mensen in een arbeidsongeschiktheidsuitkering is een tegenvaller. UWV denkt dat dit jaar 839.000 mensen een Wia, WAO of Wajong-uitkering ontvangen. Er zijn zoveel aanvragen dat de artsen van het UWV al jaren kampen met werkachterstanden.
Achterstanden
Door de achterstanden moeten veel zieke mensen wachten op een beoordeling. Het UWV betaalt hen tijdens het wachten alvast een voorschot op een uitkering. Deze hoeft niet terugbetaald te worden als blijkt dat ze nog wel (voldoende) kunnen werken, en dus niet in aanmerking komen voor overheidssteun. Ook dit kost het UWV behoorlijk wat geld.
Om de achterstanden weg te werken, krijgen 60-plussers die twee jaar ziek zijn geweest, sinds 1 oktober zonder medische keuring een Wia-uitkering. Het gevolg is wel dat meer mensen een arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgen. Naar schatting zouden 2685 personen hier normaal gesproken helemaal geen recht op hebben.
De stijging van het aantal mensen in de arbeidsongeschiktheid – zoveel dat het UWV het al jaren niet kan bijbenen – baart minister Karien van Gennip van sociale zaken wel zorgen. Zij heeft een commissie ingesteld die moet kijken of de wet Werk en inkomen naar arbeidsvermogen (Wia) niet heel anders moet.
Lage werkloosheid
Een meevaller is de werkloosheid. Die is heel laag dankzij de krappe arbeidsmarkt en niemand denkt dat de personeelstekorten dit jaar zullen verminderen. Maar een wereld zonder ontslagenen bestaat niet, denk alleen maar even aan Philips waar duizenden banen verdwijnen. Dus er worden voor 2023 nog 176.000 WW-uitkeringen ingeboekt. Dat kost bijna 2,9 miljard euro.
Ook bij de Ziektewet loopt het niet uit de hand. In totaal zullen de uitkeringslasten voor de regelingen voor ziekte en zorg dit jaar een beetje stijgen, tot 4,4 miljard euro. Zo zal er meer geld gaan naar het doorbetaalde ouderschapsverlof, doordat er meer baby’s worden geboren dan vorig jaar en het aantal moeders met verlof dus toeneemt.
Er wordt niet verwacht dat veel partners babyverlof nemen, vanwege de hoge inflatie, meldt UWV. Partners hebben wel recht op vijf weken extra verlof na de geboorte van hun kind en zij ontvangen dan een uitkering van 70 procent van hun loon. Maar lang niet iedereen maakt daar gebruik van.
Miljoenen euro’s aan bonussen voor reïntegratiebureaus
Het UWV roept vaak hulp in van reïntegratiebureaus om mensen met een uitkering weer richting werk te bewegen. Daar worden deze bureaus uiteraard voor betaald. Als het de bureaus lukt iemand aan een baan te helpen, krijgen ze vaak meer uitgekeerd dan wanneer een traject mislukt.
Als de werknemer vervolgens een half jaar of nog langer blijft werken, kunnen de reïntegratiebureaus sinds 2018 ook nog een extra beloning aanvragen, variërend van 500 tot 1000 euro per persoon. En dat doen ze. Er zijn in die jaren al ruim 13.000 bonussen uitgedeeld, blijkt uit cijfers van het UWV die openbaar zijn geworden na een Woo-verzoek. Dat is nog wel een klein deel van de totale som die naar reïntegratie gaat: er wordt dit jaar namelijk 272 miljoen euro aan uitgegeven, meldt de Januarinota.
Lees ook:
Duizenden zestigplussers die nog kunnen werken worden volledig afgekeurd
Zo’n vijfduizend zestigplussers worden volledig arbeidsongeschikt verklaard, terwijl ze soms deels nog kunnen werken. Het UWV wil achterstanden bij de medische keuring inlopen.
Hebben arbeidsongeschikten wat aan de intensieve hulp van het UWV?
Tientallen miljoenen euro’s kreeg het UWV er de afgelopen de vijf jaar bij, voor een betere dienstverlening.
