Onderzoek
Uitstoot verlagen? Grote bedrijven leunen te zwaar op compensatie van hun CO2-uitstoot
Bedrijven formuleren op papier ferme klimaatdoelen, maar stevig beleid om die te behalen ontbreekt vaak. Een populaire strategie is niet de uitstoot verlagen, maar die compenseren met bos, blijkt uit nieuw onderzoek. ‘Een zorgelijke trend.’
Duurzaam werken, terwijl de broeikasgassen uit fabrieken en vrachtwagens de lucht in blijven vliegen: veel grote bedrijven zien er heil in, blijkt uit een nieuw onderzoek van twee onafhankelijke klimaatorganisaties – het New Climate Institute en Carbon Market Watch – dat maandag verschijnt.
Daarin nemen onderzoekers de klimaatdoelen van 24 grote ondernemingen onder de loep, plus de manier waarop ze die denken waar te maken. De ambities en beleidskeuzes van bekende namen als Apple, H&M, Ahold, Microsoft en Google werden bekeken.
Vage claims
Beloften om zich aan het Parijse Klimaatakkoord te houden hebben veel van de 24 ondernemingen wel op papier gezet. Ze willen groen gaan werken en ‘netto’ nul gaan uitstoten in de komende decennia. Hoe? Dat is vaak vaag. Modebedrijven claimen dat ze ‘duurzame materialen’ gaan gebruiken, zonder te zeggen welke.
En als wél bekend is welke keuzes bedrijven beogen, dan wil dat niet zeggen dat ze een pluim van de onderzoekers krijgen. “H&M wil bijvoorbeeld het gebruik van steenkolen in de productieketen vervangen door biomassa, terwijl biomassa ook omstreden is”, zegt onderzoeker Silke Mooldijk van het New Climate Institute.
Een van de belangrijkste zorgen van de onderzoekers is de mate waarin bedrijven hun CO2-uitstoot willen compenseren in plaats van verlagen. De 24 multinationals mikken erop om 23 tot 45 procent van de broeikasgassen die ze veroorzaken ‘goed te maken’ door investeringen in boomaanplant en bosbeheer.
Daarvoor kopen ze compensatierechten in bij bosprojecten. Hun fabrieken, het transport met schepen en vrachtwagen en de afname door klanten kan daardoor ongewijzigd doorgaan, is de overtuiging van de bedrijven. “Een zeer zorgelijke trend”, zegt Mooldijk.
Spookrechten
CO2-compensatie staat te boek als een omstreden manier om te verduurzamen. Weliswaar levert de groei van bomen klimaatwinst op, maar de handel in compensatierechten blijkt niet waterdicht. Onthullingen door de Britse krant The Guardian legden recent bloot dat er bij compensatie op grote schaal sprake kan zijn van ‘spookrechten’. Compensatierechten bestaan daarbij vooral op papier. De bossen die ze beloven stelden in de praktijk weinig voor.
Een andere kanttekening van de onderzoekers is dat als grote bedrijven meer dan een kwart van hun emissies willen goedmaken door bos, de aarde daarvoor volgens eerder onderzoek van Greenpeace onvoldoende ruimte biedt. ‘De geplande afhankelijkheid van compensatie door bos en land overtreft de potentie van natuur in de wereld’, aldus de onderzoekers.
Ondertussen schromen veel grote bedrijven niet om, op basis van beloften voor zowel groene energie als compensatie, te stellen dat ze hun zaken op orde hebben om ‘netto klimaatneutraal’ te worden. Sterker nog: ongeveer de helft van de ondernemingen verkoopt al diensten en producten onder de noemer ‘klimaatneutraal’.
Zo prijst American Airlines klimaatneutrale vluchten aan en rept bouwconcern Holcim over CO2-neutraal cement. Supermarktketens, waaronder Ahold Delhaize, promoten producten in de schappen als klimaatneutraal.
Shell gaf klanten onterecht het idee dat ze groen bezig waren
‘Misleidend’, oordelen de onderzoekers, omdat toezichthouders het afkeuren dat bedrijven op basis van CO2-compensatie suggereren dat hun aanbod duurzaam is. In Nederland keurde de Reclame Code Commissie (RCC) de reclameleus van Shell af, dat suggereerde dat automobilisten ‘CO2-neutraal’ of ‘CO2-gecompenseerd’ konden tanken, met dank aan compensatiebos. Dit zou klanten onterecht het idee geven dat ze groen bezig waren.
Hoewel veel van de onderzochte bedrijven ‘redelijk’ scoren met hun klimaatdoelen, krijgen ze van de onderzoekers toch geen goede rapportcijfers. “Hun ambities dekken namelijk vaak niet alle emissies”, zegt Mooldijk.
Multinationals werken wel mondjesmaat aan schonere fabrieken en, als het meezit, ook aan schonere aanvoer van grondstoffen en transport van producten. Maar voor emissies door eindgebruik van klanten hebben ze nauwelijks oog. Daar zijn bedrijven deels echter wel verantwoordelijk voor, bleek uit het vonnis is de zogenoemde ‘Shell-zaak’ die Milieudefensie won. De rechter legde Shell een ‘inspanningsverplichting’ op om te zorgen dat de uitstoot ook bij eindklanten daalt. “Dat is essentieel”, zegt Mooldijk. “Want daar zit vaak het gros van de uitstoot.”
Lees ook:
Grote bedrijven maken hun groene beloften zelden waar
Grote bedrijven beloven ‘klimaatneutraal’ te worden, tussen 2030 en 2050. Een enkeling is écht groen bezig, maar meestal neigt het naar greenwashing, bleek uit een soortgelijk onderzoek vorig jaar.
